مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی

مقدمه: امروزه سازمان‌ها در بافت جوامع اسلامی توجه خود را معطوف به اخلاق و ارزش‌های اخلاقی نموده‌اند، چرا که احتمال می‌رود کارکنانی که پایبند به اخلاق کار اسلامی هستند، اشتیاق و انرژی بیشتری را در رابطه با کار خود نشان می‌دهند. با این رویکرد، هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت اخلاق کار اسلامی و در گیری شغلی در میان کارکنان دانشگاه کردستان و نیز بررسی ارتباط این دو متغیر با یکدیگر بود.

روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری عبارت از کلیه کارکنان دانشگاه کردستان به استثنای کارکنان شرکتی و خدماتی بودند. نمونه‌ای به حجم 116 آزمودنی به شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزارهای گردآوری داده‌ها پرسشنامه اخلاق کار اسلامی و پرسشنامه درگیری شغلی کاننگو بودند. روایی پرسشنامه‌ها بر اساس نظر متخصصان و پایایی آن‌ها با استناد به ضریب آلفای کرونباخ بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، آزمون t تک نمونه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان صورت گرفت.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که میانگین اخلاق کار اسلامی کارکنان 19/4 و به‌طور معنی‌داری بالاتر از متوسط (p < .01) و میانگین درگیری شغلی 3/12 و در سطح متوسط بود (p > .05). بین اخلاق کار اسلامی و مؤلفه‌های آن با درگیری شغلی روابط معنی‌داری وجود داشت. همچنین مشخص شد که دو مؤلفه‌ی نگرش مثبت نسبت به کار (p < .01) و توجه به رشد دیگران و رفاه جامعه (p < .05) نقش معنی‌داری در پیش‌بینی درگیری شغلی کارکنان داشتند.

نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاکی از ارتباط مثبت و معنی‌دار بین اخلاق کار اسلامی با درگیری شغلی کارکنان دانشگاه کردستان بود. بنابراین به نظر می‌رسد تلاش در جهت استقرار فضای کاری اخلاق‌مدارانه و تشویق و ترغیب کارکنان به انجام فعالیت‌های کاری مبتنی بر آموزه‌های اسلامی، می‌تواند زمینه‌ها‌ی ارتقای درگیری شغلی کارکنان را فراهم آورد.

مقدمه: عدالت سازمانی اصطلاحی است که برای توصیف نقش عدالت که به طور مستقیم با موقعیت‌های شغلی ارتباط دارد، بکار می‌رود. ادراك بي عدالتي اثرات مخربي بر روحيه‌ی كار جمعي دارد زيرا اهتمام نيروي انساني و انگيزش كاركنان را تحت تاثير قرارمي دهد. هدف از این پژوهش بررسی رابطه عدالت سازمانی ادراک شده و بهره‌وری از نظر کارکنان در بیمارستان‌های آموزشی- درمانی منتخب دانشگاه علوم پزشکی ايران در سال90 است.

روش: این پژوهش مطالعه‌ای توصیفی- تحلیلی است. نمونه پژوهش 131 نفر از کارکنان بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی ايران است که به روش تصادفی انتخاب شده‌اند. جهت جمع‌آوری داده‌ها از دو پرسشنامه عدالت سازمانی و بهره‌وری کارکنان استفاده شده است. برای تحلیل داده‌ها از نرم افزار spss و از آزمون آماری اسپیرمن و شاخص‌های آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار استفاده گردیده است.

یافته‌ها: عدالت سازمانی ادراک شده در بیمارستان (الف) بیشترین و در بیمارستان (ج) کمترین است. بهره‌وری از نظر کارکنان در بیمارستان الف بیشترین و در بیمارستان (ب) کمترین می‌باشد. بین عدالت سازمانی ادراک شده و ابعاد آن با بهره‌وری از نظر کارکنان را بطه مثبت معنادار وجو دارد(p-value<0.01).

نتیجه‌گیری: عدالت سازمانی ادراک شده کمتر از متوسط و بهره‌وری از نظر کارکنان بالاتر از متوسط می‌باشند. بین عدالت سازمانی و ابعاد آن با بهره‌وری از نظر کارکنان رابطه وجود دارد. بنابراین مدیران باید از طریق تقویت هریک از این مؤلفه‌ها باعث بهبود عدالت سازمانی ادراک شده و بهره‌وری از نظر کارکنان شوند.

زمینه و هدف: همودیالیز به عنوان درمانی برای بیماران با نارسایی مزمن کلیوی، فرایندی استرس زاست که حس کرامت این بیماران را مورد تهدید قرار می‌دهد. این مطالعه با هدف تأثیر مدل درمان کرامت انسانی بر حس کرامت بیماران بخش همودیالیز انجام شده است.

مواد و روش‌ها: مطالعه یک کارآزمایی بالینی است که بر روی 42 بیمار همودیالیزی بیمارستان امام خمینی جیرفت در سال 1391 انجام شد، بیماران به طور تصادفی ساده به دو گروه آزمون و کنترل تقسیم‌بندی شدند. پس از کسب رضایت آگاهانه، فرم مشخصات دموگرافیک پرسشنامه کرامت بیماران تکمیل گردید. برای گروه آزمون درمان مبتنی بر مدل کرامت انسانی برحسب برنامه تنظیمی همودیالیز بیماران، با مراجعه به بخش و پس از کسب رضایت، به مدت 3 روز (روز اول، سه روز بعد، یک هفته بعد)، روزانه 60-30 دقیقه در بالین آن‌ها، انجام گردید. بعداز اتمام دوره درمان مجدداً پرسشنامه برای گروه آزمون و پس از همین دوره زمانی برای گروه کنترل پر شد، سپس داده‌ها با استفاده از نرم افزار آماری 19 spss تجزیه و تحلیل شد.

نتایج: تجزیه و تحلیل داده‌ها در مقایسه پس آزمون درگروه آزمایش، میانگین امتیازات حس کرامت را ( 19/37 ±72/12) نشان داد. بين میانگین حس کرامت بیماران در گروه‌های آزمون و کنترل در پیش آزمون تفاوت معني‌داري وجود نداشت (p0.05) و قبل از اجرای مدل تقریباً هر دو گروه یکسان بوده‌اند اما بين میانگین حس کرامت بیماران در گروه‌های آزمون و کنترل در پس آزمون تفاوت معني‌داري وجود داشت (p0.05). بین سن، جنسیت، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات و وضعیت اشتغال و مدت زمان تشخیص نارسایی کلیه با حس کرامت انسانی بیماران بعد از اجرای مدل در گروه آزمون رابطه معنی داری وجود ندارد.

نتيجه‌گيري: درمان مبتنی بر رعایت کرامت انسانی بر افزایش حس کرامت بیماران بخش همودیالیز تأثیر دارد. لذا پیشنهاد می‌شود تمهیداتی برای اجرای مدل در این بیماران اندیشیده شود.

مقدمه: عدالت سازمانی، به دلیل تأثیرات مهم بر نگرش و رفتارهای کارکنان دارای اهمیت ویژه‌ای است. از طرفی، حمایت اجتماعی به عنوان عامل مهمی در محیط‌های کاری شناخته شده است که بر بهره‌وری منابع انسانی اثر می‌گذارد. هدف این مطالعه تعیین ارتباط عدالت سازمانی با حمایت اجتماعی در کارکنان بیمارستان بود.

روش: در این مطالعه توصیفی و همبستگی، نمونه‌ها شامل 264 نفر از کارکنان یک بیمارستان دولتی در شهر اهواز بودند که به روش سرشماری انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های مشخصات جمعیت شناختی، عدالت سازمانی نیهوف و مورمن و حمایت اجتماعی (ساخته شده توسط پژوهشگران ایرانی) گردآوری شدند. سپس با بهره‌گیری از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل گردیدند.

یافته‌ها: میزان حمایت اجتماعی کارکنان به ترتیب در 65/9% (174نفر) در سطح متوسط، 19/4%(51نفر) در سطح پایین و 14/7%(39 نفر) در سطح بالا قرار داشت. دیگر یافته‌ها نشان داد بین عدالت سازمانی در حیطه‌های توزیعی(0/001 =P و 0/075 =R) و تعاملی(0/003 =P و 0/082 =R) با حمایت اجتماعی ارتباط مثبت و معنادار وجود داشت.

نتیجه‌گیری: از آن‌جا که بین عدالت سازمانی با حمایت اجتماعی در کارکنان ارتباط معنادار وجود داشته است، مدیران بیمارستان‌ها باید به مفهوم عدالت سازمانی که حمایت اجتماعی از کارکنان را افزایش می‌دهد، توجه نمایند.

توجه به نکات اخلاقی در هر مرحله از پژوهش، در تحقیقات آزمایشگاهی و پژوهش‌هایی که مستقیماً روی انسان‌ها انجام نمی‌شوند، بسیار ضروری است. با پیشرفت تحقیقات ژنتیکی و به‌کارگیری نتایج آن‌ها در تشخیص و درمان بیماری‌ها، سؤالات زیادی در مورد جنبه‌های اخلاقی این روش‌ها مطرح شده‌اند. اطلاعات موجود درباره مشخصات کلی بیان ژن درون یک سلول می‌تواند بینش‌های مهمی را نسبت به فیزیولوژی سلولی ارائه نماید. مجموعه داده‌های گسترده‌ای که از این تکنولوژی حاصل شده‌اند، اطلاعات ارزشمندی را ارائه می‌دهند که می‌توان آن‌ها را برای تشخیص، پیشگیری و یا درمان دقیق بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی مورد استفاده قرار داد. بنابراین، فن‌آوری بیان ژن نیز باید مسائل اخلاقی را در نظر داشته باشد. مطالعه‌ی مروری حاضر، موارد اخلاقی مهم در فناوری‌های اندازه‌گیری بیان ژن را مشخص کرده و چگونگی تأثیر آن بر جامعه را مورد بررسی قرار می‌دهد.

عموم ارزیابی‌های اخلاقی در مورد مسائل زیستی با توجه به نظریه‌های اخلاقی موجود یا تلفیق آن‌ها به صورت یک راهبرد اخلاقی انجام می‌شوند. آنچه در غالب این ارزیابی‌ها مفروض گرفته شده اعتبار نگرش قاعده‌گرا یا اصل‌گرا به مناقشه‌های جاری و ضرورت کاربرد یک نظریهٔ اخلاقی به‌مثابه منشأ و زمینهٔ قاعده یا قواعد اصلی است. نه فقط در پژوهش‌های اخلاقیِ نظری بلکه در عمل نیز گمان بر این است که قواعد می‌توانند دستگیر تصمیم‌گیرندگان، سیاست‌گذاران، اعضای کمیته‌های اخلاق زیستی و مجریان طرح‌های پژوهشی باشند. اصول اخلاق زیستی بر این اساس شکل گرفته‌اند. با این حال، در دهه‌های اخیر به صور گوناگون، اعتبار نگرش عام‌گرایانه به اخلاق به نقد کشیده شده است. در این مقاله، شأن معرفت‌شناختی و اخلاقی اصول اخلاق زیستی از دو منظر عام‌گرایانه و خاص‌گرایانه بررسی و نشان داده می‌شود که این انتقادات تفسیر سنتی از این اصول را، که تا حدی به روند انضمامی شکل‌گیری احکام اخلاقی بی‌اعتنا است، کنار می نهند اما تفسیر تعدیل‌شده از عام‌گرایی اخلاقی می‌تواند همچنان کاربرد این اصول را موجه سازد.

استدلال‌های شیب لغزنده از جمله ابزارهای پر کاربردِ ارزیابی در اخلاق هستند. صورت بندی ساده‌ی این استدلال‌ها چنین است: 1) اگر فعل x را مجاز بدانیم و اجازه انجام آن را بدهیم، آنگاه چنین تجویزی به تدریج به انجام فعل y خواهد انجامید. 2) فعل y اخلاقاً فعلی نادرست است. 3) فعل x را نباید مجاز دانسته و اجازه انجام آن را بدهیم (نتیجه). فیلسوفان اخلاق درباره‌ی ساختار دقیق، شکل‌های گوناگون و اعتبار این نوع استدلال‌ها سخن‌های بسیار گفته‌اند. یکی از فیلسوفان اخلاق در دوره‌ی معاصر که در این باب به پژوهش و اظهار نظر پرداخته، ‌هاف لافولیت است. او معتقد است مؤلفه‌ی اصلی این استدلال‌ها که در مقدمه اول آن‌ها وجود دارد اما به آن تصریح نمی‌شود و یا از آن غفلت می‌شود «احتمالِ» وقوعِ تالی آن‌هاست، لذا باید قیدِ «احتمال» در نتیجه‌ی این استدلال‌ها ذکر شود. ذکر نکردن «احتمال» در نتیجه ی استدلال، نوعی غفلت -و از نظر ما مغالطه- است، و از سوی دیگر ذکر کردن آن، قدرت اقناع کنندگیِ استدلال را از بین می‌برد. از نظر وی در صورتی که قید «احتمال»در استدلال ذکر شود، به طور قطع استدلال، استدلال شیب لغزنده خواهد بود ،اما به جهت وجود قیدِ احتمال، به لحاظ منطقی استدلالی نامعتبر است و اگر قید «ضرورت» ذکر شود، استدلال معتبر خواهد بود، اما دیگر استدلالِ شیب لغزنده نیست و «استدلال استقراییِ صریح» یا «استدلال علّیِ صریح» خواهد بود که به لحاظ منطقی هر دو معتبرند. نوشتار حاضر ضمن معرفی دیدگاه‌های‌ هاف لافولیت در این خصوص، نقاط ضعف دیدگاه‌های وی را بیان کرده و از این موضع دفاع خواهد کرد که با رعایت شرایطی چند، این استدلال‌ها می‌توانند معتبر بوده و در مباحث اخلاقی به کار گرفته شوند.

امروزه راه حل‌های متعدد فکری‌- فلسفی جهت حل بحران‌های ‌زیست‌محیطی ارائه شده که توفیقات چندانی را به ارمغان نیاورده است. اعتقاد داریم علل اصلی این بحران‌ها معرفتی است، لذا حل آنها نیز با پشتو‌انة معرفتی قوی قابل درمان است. بر این اساس یکی از بهترین راه حل‌ها که از درون مایه‌ای فلسفی برخوردار است استفاده از قوای معرفتی موجود در اسفار اربعه ملاصدرا است. آموزه‌های این اسفار راه حل نوینی را فراروی اندیشمندان محیط زیست قرار ‌می‌دهد که بکارگیری آنها پشتو‌انة معرفتی بسیار محکمی جهت حل بحران‌های ‌زیست‌محیطی محسوب ‌می‌گردد. هدف از این پژوهش تبیین انگاره‌های معرفتی ‌زیست‌محیطی در اسفار اربعه و ارائة راه حل فلسفی برای بحران‌های ‌زیست‌محیطی ‌می‌باشد.

سبک‌های ارتباطی بر حسب موقعیت دارای اشکال متفاوتی است و دانشجویان پرستاری نیز این سبک‌های ارتباطی را به اشکال مختلفی بر حسب تعامل با افراد مختلف و در موقعیت‌های متفاوت درک می‌کنند. با توجه به اهمیت درک دانشجویان پرستاری از سب‌کهای ارتباطی، در دانشگاه علوم پزشکی جیرفت مطالعه‌ای به روش کیفی و با رویکرد تحلیل محتوا انجام گرفت. تعداد 35 مصاحبه عمیق با دانشجویان پرستاری و یک مصاحبه به روش گروه متمرکز با 5 تن از آن‌ها انجام شد. در این مطالعه چهار طبقه اصلی مشخص گردید: 1- سبک ارتباط انگیزشی- هدایتی 2- سبک ارتباط حمایتی-نظارتی 3- سبک ارتباط حمایتی- مشارکتی 4- سبک ارتباط مراقبتی-آموزشی.

سبک‌های ارتباطی در محیط یادگیری بالینی نحوه تعاملات دانشجو با سایر افراد را توضیح می‌دهند. لازم است مسؤولین و برنامه‌ریزان آموزش پرستاری و همچنین مدرسین از این سبک‌های ارتباطی مطلع باشند تا بتوانند محیط یادگیری بالینی و به خصوص شرایط روانی- اجتماعی حاکم بر تعاملات محیطی را بهتر درک نمایند.