ماهیت و قلمرو استقلال بیمار
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 5 شماره 17 (1394),
19 شهریور 2016
,
صفحه 91-116
https://doi.org/10.22037/bioeth.v5i17.13893
چکیده
یکی از مسائل چالشبرانگیز در اخلاق پزشکی بحث ماهیت و قلمرو استقلال بیمار در فرایند درمان است. استقلال در لغت به معنای خودگردانی یا خودحکومتی است. احترام به استقلال بیمار، یعنی حق وی در انتخاب درمان و دیگر مراقبتهای پزشکی که دو جنبه ایجابی و سلبی دارد: جنبه سلبی آن این است که تصمیمات مستقل بیمار نباید توسط دیگران نقض شود و جنبه ایجابی آن، دعوت به رفتار محترمانه در بیان اطلاعات و حقایق، رازداری، کسب رضایت آگاهانه، محافظت از درک و اراده بیمار و کمک به تصمیمگیری مستقل اوست.
سؤال مهم این است که قلمرو استقلال بیمار تا کجاست؟ به نظر میرسد اصل استقلال فردی اصلی مطلق نیست و در برخی شرایط میتواند توسط اصول دیگر لغو شود. اصل استقلال حداقل توسط دو اصل عدم آسیبزدن به خود و به دیگران میتواند لغو شود، گرچه بیمار از نظر اخلاقی حق ندارد با تصمیماتش به خود آسیب بزند، ولی از آنجایی که بحث اصلی در مسأله استقلال بیمار در اخلاق پزشکی، درستی و نادرستی تصمیمات بیمار از منظر اخلاقی نیست، بلکه وظیفه پزشک در قبال تصمیمات بیمار است، بنابراین در جایی که تصمیم بیمار موجب ضرر به خود میشود، در صورت عدم انصراف وی از تصمیمش، دیگران حق ممانعت از انجام آن را ندارند.
دلیل این دیدگاه آن است که از منظر اخلاقی، وظیفه حرفهای پزشک در قبال بیمار در قالب وظیفه نیکوکاری تعریف میشود. تنجز وظیفه نیکوکاری بر فاعل اخلاقی در وهله اول منوط به درخواست کمک از سوی شخص نیازمند است. در جایی که امتناع از دریافت نیکی توسط شخص نیازمند وجود دارد، وظیفهای در قبال او بر دیگران نیست. اساساً لازمه پذیرش اصل احترام به استقلال بیمار، احترام به هرگونه تصمیمی از سوی بیمار در قبال خویش است، حتی اگر آن تصمیم از نظر پزشک، ابلهانه یا مضر به خود باشد.
- استقلال بیمار؛ پزشک؛ نیکوکاری؛ رضایت آگاهانه
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
آقابابایی، ناصر. (1390 ش.). تبیین موضوع و تحلیل اخلاقی اتانازي. معرفت اخلاقی. سال سوم، شماره اول.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1388 ش.). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رستمی، ثریا. رستمی، سودابه. (1391 ش.). بررسی حکم فقهی ـ حقوقی اتانازی. سفیر. سال ششم، شماره بیست و سوم.
رفیعی، محمدتقی. (1390 ش.). فرهنگ حقوقی مجد. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
زاهدی، عاطفه. (1393). قانون مدنی. تهران. انتشارات جاودانه، چاپ سوم، مواد ۱۲۰۷، ۱۲۰۸، ۱۲۱۱.
کانت، ایمانوئل. (1383 ش.). مابعدالطبيعه اخلاق: مبانی مابعدالطبیعی تعلیم حق (فلسفه حقوق). مترجم منوچهر صانعي دره بيدي، تهران: انتشارات نقش و نگار، چاپ دوم.
مقامی، امیر. (1387 ش.). اتانازی و حق بر خویش، چالشی در ماهیت حقوق بشر. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی. دوره اول، شماره دوم.
منابع انگلیسی:
An Introduction to Biomedical Ethics, Autonomy, Definition and Basis. (2015). Available at: http://www.medindia.net/education/familymedicine/ biomedical-ethics-autonomy.htm.
Autonomy. (2012). New World Encyclopedia. Available at: http://www. newworldencyclopedia.org/entry/autonomy. Accessed on 22 May 2015.
Autonomy. (2015). Merriam-webster Dictionary. Available at: http://www. merriam-webster.com/dictionary/autonomy. Accessed on 21 June 2015.
Azétsop, J. Rennie, S. (2010). Principlism, medical individualism, and health promotion in resource-poor countries: can autonomy-based bioethics promote social justice and population health? Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine. 5(1). Available at: http://www.peh-med.com/ content/5/1/1.
Beauchamp, T. Childress, J. (2001). Principles of Biomedical Ethics. 5th ed. New York: Oxford University Press.
Bouwmeester, R. Harpe, W. Polhuis, D. (2010) Supported Autonomy. The Journal of Cognitive Rehabilitation. Available at: http://www.ggzvs.nl/ Portals/16/pdf_documenten/v28i3bouwmeester.pdf.
Chubak, B. (2009). Clinical Responsibility in the Age of Patient Autonomy. Virtual Mentor American Medical Association Journal of Ethics. 11(8).
Dryden, J. (2015). Autonomy: Overview. Available at: http://www.iep.utm.edu/ autonomy. Accessed on 12 May 2015.
Ebbesen, M. Pedersen, BD. (2008). The principle of respect for autonomy – Concordant with the experience of oncology physicians and molecular biologists in their daily work? BMC Medical Ethics. 9(5). Available at: http://www.biomedcentral.com/1472-6939/9/5.
Falahati, S. (2014). What is the Scope of autonomy in Medical Practice? Scottish Universities Medical Journal. 3(1).
Harris, J. (2003). Consent and End of Life Decisions. Journal of Medical Ethics. 29(1).
Informed Consent. (2015). The free encyclopedia Wikipedia. Available at: http://en.wikipedia.org/wiki/Informed_consent. Accessed on 11 June 2015.
Jacquineau, A. Stuart, R. (2010). Principlism, medical individualism, and health promotion in resource-poor countries: can autonomy-based bioethics promote social justice and population health? Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine. 5(1).
King, L. (2008). How to Make Good Decisions and Be Right All the Time.
Principle of Respect for Autonomy. Available at: http://www.ascensionhealth.org/ index.php?option=com_content&view=article&id=88:principle-of-respect-for-autonomy&Itemid=171. Accessed on 21 April 2015.
Secker, B. (1999). The Appearance of Kant’s Deontology in Contemporary Kantianism: Concepts of Patient Autonomy in Bioethics. Journal of Medicine and Philosophy. 24(1).
Seidelman, EW. (1996). Nuremberg lamentation: for the forgotten victims of medical science. British Medical Journal. 313(7070).
Varelius, J. (2006). The value of autonomy in medical ethics. Medicine, Health Care and Philosophy. 9.
- چکیده مشاهده شده: 682 بار
- PDF دانلود شده: 232 بار