سلامت اجتماعی

زمینه و هدف: توانایی‌ حل‌مسئله اجتماعی یکی از مهارت­ها و توانمندی های وابسته به فرهنگ در جهان کنونی است که همکاری گروهی و حضور در بافت جمعی در آن بسیار مورد تاکید قرار می­گیرد. این پژوهش با هدف طراحی و اعتباریابی ابزاری برای سنجش حل‌مسئله اجتماعی بر اساس داستان‌های کلیله و دمنه انجام گرفت.

روش و مواد: روش پژوهش، آمیخته از نوع اکتشافی مبتنی بر ادغام روش تحلیل مضمون در مرحله اول (کیفی) و مدل تدوین ابزار در مرحله دوم بود. در بخش کیفی کتاب کلیله و دمنه مورد بررسی قرار گرفت. بخش کمی، با مشارکت 336 نفر از دانش آموزان نوجوان در بازه سنی 12 تا 20 سال و نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 43 سوال جمع اوری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در مرحله اول بر اساس کدگذاری سه مرحله ای در نرم افزار MAXQUDA و در مرحله دوم بر اساس روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی در نرم افزار SPSS-19 و LISREL-8.8 انجام شد. پایایی کدگذاری‌ به روش کاپا برابر با 95/0 محاسبه شد. روایی محتوایی مقیاس با استفاده از نظر متخصصان مورد تایید قرار گرفت.

یافته ها: یافته ها در بخش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی نشان داد که پرسشنامه سنجش مهارت حل‌مسئله اجتماعی براساس داستان‌های کلیله و دمنه مشتمل بر مؤلفه های هیجانات و مدیریت آن، تفکر و تصمیم‎گیری، ارتباط بین فردی، مشورت کردن، شیوه برخورد با مسائل و نگرش به حل‎مسئله بود. روایی ملاکی این پرسشنامه بر اساس ضریب همبستگی پیرسون برابر با 63/0 با پرسشنامه حل مسئله اجتماعی D’Zurilla در سطح 001/0 تأیید گردید. پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس کلی و شش بعد شناسایی‌شده به ترتیب برابر با 92/0، 75/0، 72/0، 87/0، 72/0، 90/0 و 83/0 به دست آمد.

نتیجه‌گیری: مطالعه نشان داد مقیاس سنجش مهارت حل‌مسئله اجتماعی بر اساس داستان های کلیله و دمنه از پایایی و روایی مناسبی برخوردار است.

زمینه و هدف: دانش آموزان تیزهوش ممکن است به دلایل مختلفی از جمله کمال گرایی نسبت به دانش‌آموزان عادی استرس، اضطراب و مشکلات سازگاری بیشتری را تجربه کنند. هدف این پژوهش تعیین رابطه بین کمال‌گرایی و نشانگان روانشناختی با میانجی‌گری شفقت به خود و شرم بیرونی در دانش آموزان تیزهوش بود.

روش و مواد: مطالعه توصیفی و از نوع همبستگی با مشارکت 300 نفر از دانش آموزان مقطع دبیرستان مدارس تیزهوشان آمل در نیم‌سال دوم سال تحصیلی 1402-1401 انجام شد. نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای انجام شد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه های کمال‌گرایی شش بعدی و مقیاس سه بعدی کمال‌گرایی، استرس- اضطراب- افسردگی، شفقت به خود و شرم بیرونی جمع آوری و با استفاده از نرم افزارهای SPSS-25 و AMOS-24 و آزمون های همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد.

یافته ها: افزایش میزان شرم بیرونی موجب افزایش نشانگان روان شناختی (581/0=r) و افزایش خودشفقت ورزی (393/0-=r) و کمال‌گرایی (387/0-=r) موجب کاهش نشانگان روان شناختی شد. ضرایب مسیر مستقیم بین کمال‌گرایی و خودشفقت ورزی مثبت ولی معنی دار نبود (123/0=P، 528/0=β). رابطه بین کمال‌گرایی و شرم بیرونی مثبت و معنی دار (001/0>P، 498/0=β)، بین خودشفقت ورزی و نشانگان روان شناختی منفی و معنی دار (001/0>P، 208/0-=β)، بین شرم بیرونی و نشانگان روان شناختی مثبت و معنی دار (001/0>P، 488/0=β) بودند. ضریب مسیر اثر غیر مستقیم کمال‌گرایی از راه میانجی گری شرم بیرونی بر نشانگان روان شناختی مثبت و معنی دار (001/0>P، 243/0=β) و همچنین اثر غیر مستقیم کمال‌گرایی بر نشانگان روان شناختی از راه میانجی گری خودشفقت ورزی منفی و معنی دار (001/0>P، 109/0- = β) بود.

نتیجه‌گیری: مطالعه نشان داد با افزایش کمال‌گرایی و در پی آن افزایش شرم بیرونی، نشانگان روان شناختی نیز افزایش می‌یابد. همچنین با افزایش کمال‌گرایی و به دنبال آن ارتقای خودشفقت ورزی، میزان نشانگان روان شناختی کاهش می یابد.

زمینه و هدف: رفتارهای پرخطر از جمله عوامل تهدیدکننده سلامت نوجوانان هستند که اثرات قابل توجهی بر نوجوانان و جامعه دارند. هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه‌ای برآورد هزینه-فایده، جهت‌گیری آینده در رابطه بین هیجان‌‌خواهی و توانایی‌های شناختی با رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان شیراز می باشد.

روش و مواد: این مطالعه همبستگی و از نوع مدلسازی معادلات ساختاری با مشارکت 500 نوجوان پسر شهر شیراز با نمونه‌گیری در دسترس درسال 1402 انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه‌های توانایی‌های شناختی، جهت‌گیری آینده، محاسبه‌گری، رفتار پرخطر و فرم کوتاه مقیاس هیجان‌خواهی گردآوری شد و با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری و به وسیله نرم افزارهای آماری SPSS-26 و AMOS-26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته ها: با افزایش هیجان‌خواهی رفتارهای پرخطر افزایش یافت (12/0 r=). ولی با افزایش توانمندی‌های شناختی (412/0-r=)، جهت‌گیری آینده (26/0-r=) و برآورد هزینه فایده (20/0-r=)، رفتارهای پرخطر کاهش یافت. توانمندی‌های شناختی اثر مستقیم، منفی و معناداری بر رفتارهای پرخطر دارد (501/0-=β، 001/0>P)، در حالی­که اثر مستقیم مثبت و معناداری بر برآورد هزینه-فایده (260/0=β، 001/0>P) و جهت گیری آینده (683/0-=β، 001/0>P) دارد. در مقابل، هیجان­خواهی اثر مستقیم، مثبت و معناداری بر رفتارهای پرخطر (131/0=β، 001/0>P) و برآورد هزینه-فایده دارد (397/0=β، 001/0>P)، در حالی­که اثر مستقیم منفی و معناداری بر جهت­گیری آینده دارد (084/0-=β، 023/0=P). همچنین، برآورد هزینه فایده
(169/0-=β، 001/0>P) و جهت‌گیری آینده (139/0-=β، 024/0=P) بر رفتارهای پرخطر اثر مستقیم منفی و معناداری دارد.

نتیجه‌گیری: مطالعه نشان داد با افزایش هیجان‌خواهی رفتارهای پرخطر افزایش یافت. ولی با افزایش توانمندی‌های شناختی، جهت‌گیری آینده و برآورد هزینه فایده، رفتارهای پرخطر کاهش یافت. هیجان‌خواهی و توانمندی‌های شناختی از طریق برآورد هزینه و فایده و جهت‌گیری آینده ‌دارای اثر غیرمستقیم منفی بر رفتارهای پرخطر هستند. بنابراین، دو متغیر برآورد هزینه و فایده و جهت‌گیری آینده در رابطه هیجان‌خواهی و توانمندی‌های شناختی با رفتار پرخطر دارای نقش واسطه‌ای هستند.