درآمدی بر بررسی مباحث ابزارآلات جراحی در نگاشتههای علوم پزشکی دوره اسلامی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 2 شماره 2 (1389),
30 April 2016
,
صفحه 35-54
https://doi.org/10.22037/mhj.v2i2.12282
چکیده
پزشکان دوره اسلامی بیشتر برای درمان بیماریها از گیاهان دارویی و سایر درمانهای غیر جراحی استفاده میکردند؛ به همین دلیل در میان نگاشتههای علوم پزشکی متون مرتبط با ابزار و وسایل جراحی در تاریخ علوم پزشکی دوره اسلامی نسبت به سایر نگاشتههای این دوره کمتر دیده میشود. این پژوهش که به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و به روش کتابخانهای انجام شده است، مقدمهای بر ابزارشناسی جراحی در دوره اسلامی است که در آن تاریخچه و سیر نگاشتههای این موضوع و دانش جراحی در دوره اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش نشان میدهد که نگاشتههای مرتبط با دانش جراحی و ابزارآلات آن در علوم پزشکی دوره اسلامی در مقایسه با سایر شاخههای آن، جایگاه ویژهای داشته و البته در دورههای مختلف دارای فراز و فرودهایی بوده است. بهعلاوه مؤلف مقاله حاضر نتیجه میگیرد که دانش جراحی بهعنوان شاخهای از علوم پزشکی در دوره اسلامی از زوایای گوناگون به گسترش این علوم کمک کرده و این مددرسانی در بررسی نگاشتههای علوم پزشکی این دوره در زمینه ابزارآلات جراحی مشهود است.
- تاریخ علوم پزشکی دوره اسلامی؛ نگاشتههای علوم پزشکی؛ نگاشتههای ابزارآلات جراحی؛ ابتکارات در نگاشتههای ابزارآلات جراحی
ارجاع به مقاله
مراجع
الف) منابع فارسی
ابن ربن طبری، علی بن سهل. (1928م.). فردوس الحکمه في الطب. برلین: چاپ محمد زبیر صدیقی.
ابن القُف. (1997م.). کتاب العمدة في الجراحة. (یصدرها فواد سزگین). الجزء الاول. مجموعة الطب الاسلامی ش77. فرانکفورت: معهد تاریخ العلوم العربیة و الاسلامیة.
ازرقی هروی، ابوبکربن اسماعیل. (1336 ش.). دیوان. تهران: چاپ سعید نفیسی.
اهوازی، علی بن عباس. (بیتا). کامل الصناعة الطبیة. دارکابی.
بدری، عبداللطیف. (1965م. ـ 1966م.). «الآلات الجراحیة عندالعرب». البحوث والمحاضرات: مؤتمر الدوره الثانیة و الثلاثین.
بغدادی، ابن بطلان. (2003م.). دعوة الأطباء. دمشق: صفحات من الأدب الطبي العربی. چاپ عزت عمر.
بوعلی سینا. (1294ق.). القانون في الطب. ج2. بولاق.
تاجبخش، حسن. (1379ش.). تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران. ج2. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ثابت بن قُرّه. (1928م.). کتاب الذخیرة في علم الطب. قاهره: چاپ صبحی.
ثعالبي، ابومنصور. (1947م.). يتيمة الدهر في محاسن أهل العصر. قاهره: مطبعه حجازي.
جرجانی، اسماعیل بن حسن. (1345 ش.). الأغراض الطبیة و المباحثات العلائیّة، چاپ عکسی به کوشش پرویز ناتل خانلری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
جرجانی، اسماعیل بن حسن. (1355 ش.). ذخیره خوارزمشاهی. چاپ عکسی از نسخهای خطی. تهران: چاپ علیاکبر سعیدی سیرجانی.
حکیم قُبُلی، محمدبن عبدالصبور. ( 1382ش.). انوار الناصریه . ج1.تهران: چاپ عکسی.
حنین بن اسحاق. ( 1928م.). العشر مقالات في العین. چاپ ماکس مایرهوف. بیروت: چاپ افست از نسخه قاهره.
خشنود، عادل و همکاران. (1389ش.). «درآمدی بر سیر نگاشتههای طبی با تأکید بر علم تشریح در قرن هفتم تا دهم قمری در دوره اسلامی». خلاصه مقالات نهمین همایش علوم تشریحی ایران. همدان. دانشگاه علوم پزشکی همدان
دادگر، رضا و همکاران. (1388ش.). «سیر نگاشتههای طبی با تأکید بر علم تشریح در قرن سوم تا هفتم در قلمرو اسلامی». خلاصه مقالات سمينار سراسري روشهاي نوين آموزشي در علوم تشريحي. ایران. تبریز: دانشگاه علوم پزشكي تبريز، دانشكده پزشكي، گروه علوم تشريحي.
دهخدا، علی اکبر و دیگران. (1353ش.). لغت نامه. تهران : دانشگاه تهران.
رازی، محمدبن زکریا. (1421ق.). الحاوي في الطب. بیروت: چاپ محمد محمداسماعیل.
رازی، محمدبن زکریا. (1987م.). الحاوی في الطب. کویت: چاپ حازم بکری صدیقی.
زهراوی، ابوالقاسم خلف بن عباس. (1986م.). التصریف لمن عجز عن التألیف. چاپ عکسی از نسخه خطی کتابخانه سلیمانیه استانبول. مجموعه بشیرآغا. ش 502. چاپ فؤاد سزگین. ج2. فرانکفورت: معهد تاریخ العلوم العربیه و الاسلامیه.
زهراوی، ابوالقاسم خلف بن عباس. (1374ش.). جراحی و ابزارهای آن/ ترجمه فارسی بخش سیام از کتاب التصریف با اهتمام احمد آرام، مهدی محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
سزگین فواد. (1380ش.). تاریخ نگارشهای عربی. (ترجمه، تدوین، آمادهسازی مؤسسه فهرستگان. به اهتمام خانه کتاب). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ششن رمضان، جمیل آقپنار و جواد ایزگی، (1984م.). فهرس مخطوطات الطب الاسلامي باللغات العربیة و الترکیة و الفارسیة في مکتبات ترکیا. استانبول.
شطشاط، علی حسین. (1999م.). تاریخ الجراحة في الطب العربی : من القرن 3ـ7 ه / 9ـ13 م .ج1. بنغازی.
شیزری، عبدالرحمان بن نصر. (1981م.). نهایة الرتبة في طلب الحسبه. بیروت: چاپ سید بازعرینی.
کحال، علی بن عیسی. (1964م.). تذکرة الکحّالین. حیدرآباد دکن: چاپ غوث محیی الدین قادری شرفی.
عیسی بک، احمد. (1343ق.). «آلات الطب و الجراحة و الکحالة عند العرب». مجلة المجمع العلمی العربی. 5/6.
کشکری یعقوب. (1985م.). کنّاش في الطب. چاپ عکسی از نسخه خطی کتابخانه سلیمانیه استانبول. مجموعه ایاصوفیه. ش 3716. فرانکفورت: معهد تاریخ العلوم العربیه و الاسلامیه.
محقق مهدی. (1374ش.). آگاهیهایی درباره جراح و جراحی در اسلام، مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران. تهران: سروش.
طبری، محمدبن جریر. (1367 ش.). ترجمه تفسیر طبری، فراهم آمده در زمان سلطنت منصور بن نوح سامانی، 350 تا 365 هجری. تهران: چاپ حبیب یغمایی.
ب) منبع لاتین
Henrick Samuel Nyberg.( 1964-1974). A manual of Pahlavi: Wiesbaden.
- چکیده مشاهده شده: 770 بار
- PDF دانلود شده: 467 بار