بررسی نوشتار ابن زُهر اِشبیلی آندلسی در اندیشههای طبی کتاب «التیسیر فی المداواه و التدبیر»
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 6 شماره 18 (1393),
30 شهریور 2017
,
صفحه 71-92
https://doi.org/10.22037/mhj.v6i18.9848
چکیده
گسترش دامنه گشایشهای اسلامی به سرزمینهای همجوار در دورههای اسلامی و در طول قرنهای متمادی، فرصت مناسب بررسی و پژوهش در علوم گوناگون را برای دانشجویان و علمآموزان عربزبان آن زمان فراهم نموده بود. بیشتر آثار این دورهها را از سال 21 هجری ـ همزمان با فتح ایران به دست اعراب مسلمان ـ تألیف و تدوین شده مییابیم، اگرچه تألیفاتی نیز به پیشتر از این سال باز میگردد یا دستکم چندسال پس از این رویداد تاریخی تدوین و تألیف گردیده است. بنابراین ما شاهد یک جنبش بیمانند در عرصههای گوناگون علمی و ادبی هستیم. اُفتوخیزهای پیاپی در ارتباط با علوم گوناگون، نوعی جنبش پیچیده را در این دورهها به وجود آوردهاست. از مهمترین این پدیدهها گرایش فراگیر نگارش به زبان عربی در میان اهل علم و ادبیات است. علوم طبی در این میان به دلیل شرایط حاکم و میل و گرایش اعراب در جهت پیشرفت و اخذ نشانههای تمدن آن دوران، نزد محققان دارای اهمیت بسیاری گردیده است. با گذشت زمان و با گسترش گشایشها و فتح آندلس در سال 92 هجری، که در حدود اسپانیای امروزی قرار داشته است، این رویدادها به راهیابی زبان عربی به آندلس و اشتیاق به تألیف کتابهای طبی به این زبان انجامید. با رسوخ علم در سراسر سرزمینهای اسلامی فتحشده، رونق علم پزشکی را در قرن ششم هجری شاهد هستیم. ابن زُهر که در زمره این طبیبان است با تألیف کتاب «التیسیر فی المداواه و التدبیر» به انتقال علوم زمانه خود با سبک نوشتاری علمی ویژهای میپردازد. ما در این مقاله به تبیین آثار و شیوههای علمی و ادبی نوشتههای ابن زُهر، در کنار تحلیل مختصری از اهمیت سبک نوشتار طبی این کتاب ارزشمند میپردازیم.
- طب ایرانی؛ سبک نگارش؛ ابن زُهر؛ آندلس
ارجاع به مقاله
مراجع
ابن ابی اصیبعه. (1292 ق). عیون الأنباء فی طبقات الأطبّاء. قاهره: طبع المطبعه الوهبیه، ص 84.
ابن اثیر، ع-ع. (1987 م.). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارالکتب العلمیه، صص 40-433.
ابن تغری بردی. (1979 م.). الدلیل الشافی علی المنهل الصافی. تحقیق: محمد شلتوت. مکه المکرمه: مرکز البحث العلمی و إحیاء التراث الإسلامی بجامعه القری، ص 427.
ابوداوود الآندلسی. (1985 م.). طبقات الأطبّاء و الحکماء. تحقیق: فؤاد سید. بیروت: مؤسسه الرساله، ص 252.
أسعد، ا. (1345 ق.). تاریخ الطب عند العرب. قاهره: المجمع اللغة العربیه، ص 507.
الخوری، میشل. (1394 ق). التعریف بإبن زهر. قاهره: المجمع اللغة العربیه، ص 7-786.
الیافی، ع-ک. (1404 ق.). المداواه و التغذیه بالعقاقیر النباتیه فی کتاب التیسیر فی المداواه و التدبیر لأبی مروان عبدالملک بن زهر. قاهره: المجمع اللغة العربیه، ص 507.
ایروانیزاده، ع-غ. (1384 ش.). الأدب العربی و الإیرانیون. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ص 21.
ایروانیزاده، ع-غ. جاهد، هـ. (1390 ش.). از رباعیات خیام تا دوبیتیهای آندلس. چهارمین همایش ملی مدیران گروههای زبان و ادبیات عربی، ص 32.
تابعی، ض. پاسالار، م. کیانی، م. (1390 ش.). اخلاق پزشکی در خلاصهالحکمه. مجله تاریخ و اخلاق پزشکی. سال چهارم، شماره چهارم، صص 30-22.
شمسالدین ابن خلّکان. (1972 م.). وفیات الأعیان و أنبأ أبناء الزمان مما ثبت بالنقل أو السمع أو أثبته العیان. تحقیق: احسان عباس. بیروت: انتشارات دارالثقافه، ص 56.
عنایی، م-ز. (1980 م.). الموشحات الأندلسیه. کویت: عالم العرفه، ص 254.
فرای، ر. (1388 ش.). عصر زرین فرهنگ ایران. تهران: انتشارات سروش، صص 92-192.
مروان ابن عبد الملک بن زهر الآندلسی. (1388 ق.). التیسیر فی المداواه و التدبیر. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران.
منتصر، ع-ح. (1973 م.). ابن زهر الطبیب العربی الأندلسی (557-446 ق./ 1162-1072 م.). بیروت: رسالة العلم، ص 239.
موفقالدین ابن السعدی. (1987 م.). عیون الأنباء فی طبقات الأطبّاء. بیروت: انتشارات دارالثقافه، ص 323.
نجمآبادی، م. (1375 ش.). تاریخ طب در ایران پس از اسلام. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، 440 و 569-423.
منابع انگلیسی:
Golzari, SE. Khan, ZH. Ghabili, K. Hosseinzadeh, H. Soleimanpour, H. Azarfarin, R. Mahmoodpoor, A. Aslanabadi, S. Ansarin, K. (2013). Contributions of medieval Islamic physicians to the history of tracheostomy. Anesthesia & Analgesia. 116 (5): 1123-32.
Jowkar, F. Jamshidzadeh, A. Mirzadeh Yazdi, A. Pasalar, M. (2011). The effects of fumaria parviflora L extract on chronic hand eczema: a randomized double-blind placebo controlled clinical trial. Iranian Red Crescent Medical Journal. 13 (11): 824-8.
- چکیده مشاهده شده: 562 بار
- PDF دانلود شده: 331 بار