فصد و حجامت در ادب فارسی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 4 شماره 13 (1391),
11 March 2014
,
صفحه 55-84
https://doi.org/10.22037/mhj.v4i13.5868
چکیده
زمینه و هدف: طب سنتی و از جمله حجامت یکی از روشهای بکار گرفتهشده در معالجه برخی از بیماریها در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. ما در این مقاله تنها حجامت را از دیدگاه شاعران فارسیزبان ارزیابی و بررسی میکنیم و به هیچوجه از حسن و زیان این روش درمانی سخنی به میان نمیآوریم.
بررسی زوایای مختلف علمی آن تنها از عهده صاحبنظران علوم پزشکی برمیآید، اما بررسی آن از دیدگاه ادبی نیز قابل توجه است. امروزه برخی حجامت را یک روش سنتی و کارآمد برای درمان برخی بیماریها پذیرفتهاند، اما برخی پزشکان به دلایل گوناگون مخالف حجامت هستند. به هر حال هدف نهایی این تحقیق انعکاس دیدگاه ادبا و شعرای فارسیزبان درباره حجامت است.
بررسی دیدگاه شاعران کهن ایرانی در باره حجامت بسیار قابل توجه است. تاکنون درباره حجامت مقالات متعددی نوشته و منتشر گردیده است، اما بررسی آن از دیدگاه شاعران کهن تا کنون سابقه نداشته است.
روش: روش تحقیق ما بدین صورت است که به دیوان شاعران مطرح کهن مراجعه و ابیات مربوط به حجامت و فصد را یادداشت و به تحلیل آنها پرداختهایم.
نتیجهگیری: تا آنجا که بررسی ما نشان میدهد، اغلب شعرا و ادبای فارسیزبان (و گاه عرب زبان) که از حجامت و فصد سخنی به میان آوردهاند، آن را یک شیوه درمانی کارآمد و لازمالاجرا در درمان برخی از بیماریها دانستهاند. ارزیابی چگونگی نگرش شاعران به مقوله حجامت میتواند فتح بابی برای متخصصین این امر باشد، چون بسیاری از علوم مدرن، بر اساس نظریه ادبا و دانشمندان کهن علم سنتی پایهریزی میشود. در واقع کتاب قانون و شفای ابوعلی سینا و ذخیره خوارزمی و کتب علمی دیگر که هر کدام منبع ارزشمند و مهمی هستند، هنوز هم برای علم مدرن جایگاه و کارایی خود را حفظ کردهاند.
- حجامت؛ فصد؛ بادکش؛ طب سنتی
ارجاع به مقاله
مراجع
بو علی سینا. (۱۳۷۰ش.). قانون در طب. چاپ دوم. تهران: انتشارات صدا وسیما.
جرجانی سید اسماعیل. (۱۳۷۹ش.). ذخیره خوارزمشاهی. گرد آورنده خفی علائی، تهران: چاپ اطلاعات تهران.
طبری پور سید علی و سید محمدتقی. (۱۳۷۷ش.). طب اسلامی، حجامت و زالو. چاپ اول، بابل: انتشارات النبی.
عالی نژاد فاطمه. (۲۰۱۰م.). «حجامت». شماره (۱)۱۳، صص. ۵۷ـ۵۵. زاهدان: مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان.
محمد هاشم بن محمد طاهر طبیب طهرانی. (۱۳۹۰ش.). دِرع الصحة (در حجامت، فصد، زالو انداختن و خون). چاپ اول. مصحح میرهاشم محدث، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میر شکرایی محمد، (۲۵۳۶ش.). «سلمانی و نقش آن در روستای ولیان». شماره ۳ ویژه تابستان، صص. ۶۸ـ۹، تهران: مردمشناسی و فرهنگ مردم ایران.
میسری حکیم. (۱۳۶۷ش.). دانشنامه در علم پزشکی، به اهتمام برات زنجانی، تهران.
یواقیت العلوم و دراری النجوم. (1340ش.). به اهتمام محمدتقی دانش پژوه، چا پ دوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
- چکیده مشاهده شده: 987 بار
- PDF (English) دانلود شده: 2201 بار