نقش پزشکان غیر مسلمان در شکلگیری و گسترش پزشکی در تمدن اسلامی: پژوهشی آماری
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 11 شماره 41 (1398),
12 March 2020
,
صفحه 43-51
https://doi.org/10.22037/mhj.v11i41.28487
چکیده
زمینه و هدف: رشد و گسترش دانش پزشکی در تمدن اسلامی تنها مرهون پزشکان مسلمان نیست، چراکه پزشکان غیر مسلمان نیز در شکلگیری و شکوفایی این دانش سهم داشتهاند. واکاوی سهم پزشکان غیر مسلمان در پزشکی دوره اسلامی از راه بررسی کمی و کیفی آثار آنان در سه حوزه ترجمه، تألیف و نوآوری امکانپذیر است.
مواد و روشها: دادههای این پژوهش به شیوه کتابخانهای گرد آمده و به روش آماری و توصیفی تحلیل شده است. بر این اساس با مراجعه به کتابهای زندگینامه پزشکان و دیگر منابع معتبر تاریخی، آثار پزشکان غیر مسلمان در سه حوزه ترجمه، تألیف و نوآوری استقصاء، دستهبندی و تحلیل شده و سپس با استفاده از جدول شمار آنها نمایش داده شده است.
یافتهها: بنا بر یافتههای این پژوهش، از مجموع 200 کتاب طبی به زبان یونانی، سریانی و هندی، نزدیک به 180 عنوان آن به دست غیر مسلمانان به زبان عربی ترجمه شده است. بر همین اساس از مجموع 850 تألیف طبی برجسته در تمدن اسلامی دوره میانه حدود 300 اثر نگاشته پزشکان غیر مسلمان بوده است. در زمینه نوآوری نیز از مجموع 35 عنوان ابداع و ابتکار برجسته پزشکی، هفت عنوان به نام پزشکان غیر مسلمان ثبت گردیده است.
نتیجهگیری: پزشکان غیر مسلمان با ترجمه بیشتر متون طبی گذشتگان نقش چشمگیری در آشنایی مسلمانان با علم پزشکی در سدههای نخست اسلامی داشتند. آنان همچنین با نگارش یکسوم آثار طبی، در رشد و شکوفایی دانش پزشکی در تمدن اسلامی نقشآفرین بودند. در حیطه نوآوری نیز از مجموع 35 ابداع برجسته و مهم پزشکی تنها هفت ابداع نتیجه تلاش پزشکان غیر مسلمان بوده است. به طور کلی میتوان گفت نقش اصلی پزشکان غیر مسلمان در ترجمه آثار طبی بیش از حوزههای دیگر بوده است.
- پزشکی در تمدن اسلامی؛ پزشکان غیر مسلمان؛ دستاوردهای و نوآورهای پزشکی؛ تاریخ الحکماء؛ عیون الأنباء
ارجاع به مقاله
مراجع
Ronan CA. The Cambridge illustrated history of the world's science. Translated by Afshar H. Tehran: Nashre Markaz; 2015. p.286, 328. [Persian]
Azimi-Etemadi M. Translation Movement: Transfer of Works and Sciences in Second and Fourth Centuries (A.H.) and its influens on Islamic Civilization. Nameh Farhang 1997; 26: 134-137. [Persian]
Mila T. Reflection of the Translation Movement on the Status of the Arabic Language. Majalla al-Logha al-Arabiya Algeria 2012; 14(1): 292-305. [Arabic]
Sezgin F. Geschichte des Arabischen Schrifttums (History of Arabic Writings). Translated by Khane-y Ketab. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance, Printing and Publishing Organization; 2001. Vol.3 p.381. [Persian]
Mohaghegh M. Medicine in Islam. Farhang 1997; 9-10(20-21): 267-283. [Persian]
Ibn Nadim M. Al-Fehrest. Edited by Tajadod MR. Tehran: Amir Kabir; 1987. p.517, 537. [Persian]
Ibn Abi Usaibia A. Uyūn ul-Anbāʾ fī Ṭabaqāt al-Aṭibbā. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2007. p.502. [Persian]
Ibn Qefti A. Tarikh al-Hukama. Edited by Daraei B. Tehran: University of Tehran; 1992. p.185, 234, 262, 288, 437, 468. [Persian]
Ibn Juljul S. Ṭabaqāt al-Aṭibbā’ w’al-Hukamā’. Tehran: Tehran University; 1970. p.97, 137, 140, 166, 175. [Persian]
Ibn al-Ukhuwwa Ḍ. Maʿālim al-Qurba fī Aḥkām al-Hisba. Qom: Al-Ealam al-Islami; 1986. p.172. [Arabic]
Razi M. Al-Hawi fi al-Teb. Edited by Tabataba'i SM. Mashhad: University of Medical Sciences; 2011. p.357. [Persian]
Nezami Arouzi Samarqandi A. Chahar Maqaleh. Edited by Qazvini M. Tehran: Jami; 2012. p.110. [Persian]
Ameli J. Al-Adab al-Tebiyah fi al-Islam ma lamhe Mojezeh an tarikh al-Teb. Beirut: Dar al-Balagha; 1990. p.40. [Arabic]
Tabari M. Tarikh al-Omam va al-Muluk. Edited by Ibrahim MA. Beirut: Dar al-Turath; 2008. Vol.8 p.352. [Arabic]
Meyerhof M. Global Thought and Freedom of Beliefs in the Medicine of Islamic Civilization. Translatied by Behzadiyan Nejad Q. Tehran: Reaserch Center for Islamic History; 2018. p.62, 100-115. [Persian]
Qannuji S-H-KH. Abjad al-‘Ulūm. Edited by Shams al-Din A. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmīyah; 1998. Vol.3 p.95-96. [Arabic]
- چکیده مشاهده شده: 382 بار
- PDF دانلود شده: 138 بار