بررسی کتاب طب منظوم اثر عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی (قرن هشتم قمری)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 10 شماره 37 (1397),
3 December 2019
,
صفحه 89-102
https://doi.org/10.22037/mhj.v10i37.21300
چکیده
زمینه و هدف: نسخ خطی یکی از گرانبهاترین آثار هر ملتی به شمار میرود. یکی از این آثار ارزشمند و نفیس، نسخه منحصر به فرد طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شماره 757 در کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار با خط نستعلیق کتابت شده است. هدف از شناسایی این اثر آشنایی با مفاهیم پزشکی قرن 8، بیماریها و روش درمان آنها است.
مواد و روشها: این تحقیق بر اساس روش مروری ـ کیفی جامعه مورد مطالعه، منظومه طبی «طب منظوم عجزی» پس از رؤیت و استخراج ویژگیهای آن با روش تحلیل محتوا، تحلیل و بررسی شده است. سپس با روش تصحیح علمی و مطابق اصول نگارش امروزی تدوین شده است. بیماریهای نامبردهشده در این اثر به صورت جدول در پایان پژوهش موجود است. سپس به بررسی کمی و کیفی این منظومه با یکی از مهمترین منظومههای طبی پیش از این اثر پرداخته است.
یافتهها: نسخه منحصر به فرد «طب منظوم» حاوی اطلاعات طبی قرن هشتم است. این اثر شامل کلیات و مقدمات علم طب، بیان احکام ادویه مفرد، احکام تغذیه، معرفی حدود 135 بیماری از سر تا پا و علاج آنها، بیان انواع تب و راههای درمان آنها، انواع گزیدگی و سخنان مفید برای طبیبان است. همچنین به اخلاق پزشکی به خوبی در این منظومه اشاره شده است.
نتیجهگیری: سراینده این منظومه به علت طبیببودن از اطلاعات طبی لازم و دانش ادبی کافی برای سرایش این منظومه برخوردار بوده است. او علاوه بر تجربیات خود از آثار معتبر طبی گذشته نیز برای درمان بیماریها و ساختن انواع داروها بهره برده است. از ویژگیهای این منظومه انتقال مفاهیم پزشکی به صورت ساده و موجز است. این منظومه در مقایسه با منظومه مشابه پیش از آن، از نظر کمیت و کیفیت بیان مطالب و مفاهیم پزشکی درخور توجه است. شناخت و معرفی این منظومه راهی برای بهرهبردن از سرمایههای علمی ـ ادبی آن بایسته است.
- نسخه خطی، طب منظوم ، عبدالکریم اعراج، طب سنتی، تاریخ پزشکی
ارجاع به مقاله
مراجع
Forouzanfar B. History of literature in Iran (Collection of articles and poems). Introducted by Majidi E. Tehran: Offset; 1975. p.65. [Persian]
Abouei MJ. Medicine in the literature of Iran. Yazd: New Science; 2006. p.17. [Persian]
Kamalvand M, Masjedi H. Medicines of Saadi. Tehran: Manshour Samir; 2016. p.4-7. [Persian]
Souratgar K. Souratgar Letter (Articles and poems of Lotfali Souratgar). Tehran: Pajang; 1989. p.187. [Persian]
Yalameha A. Hafez and an exclusive medical ode. Khoy: Khoy Islamic Azad University Press. [Persian]
Emaratkar E, Karimi Z. Introducing the versified medicine "Jame’ al-Favayed". Med Hist J 2015; 7(24): 157-183. [Persian]
Aaraj A. Poetic medicine. Manuscript No.757. Tehran: Sepahsalar Institute; 1621. [Persian]
Najmabadi M. History of medicine in Iran after Islam. Tehran: University of Tehran Printing & Publishing Institute; 1987. Vol.2 p.716. [Persian]
Rajabnia M. Islamic medicine. Translated by Yervan E. 3rd ed. Tehran: Scientific & cultural;2005. p.127. [Persian]
Mali Y, Rezaei E. History of medicine in Iran. Tehran: Ofogh; 2015. p.89. [Persian]
Velayati AA. Iran, from the Mongolian attack to the end of Teymourid era. Tehran: Amir Kabir; 2013. [Persian]
Qadiani A. History, culture and civilization of Iran in Mongolian era. Tehran: Farhang Maktoub; 2008. Vol.4 p.233. [Persian]
Nazmi Tabrizi A. Two hundred speakers "Tazkerat al-Shoara-Proses and poems". Tehran: Elmi; 1984. Vol.2 p.29. [Persian]
Iqbal Ashtiani A. Mongol history and early Timurid times. Tehran: Namak; 2001. p.378. [Persian]
Lucien B. Histoire Mongol Timurides. Tehran: Azadmehr; 2005. p.156. [Persian]
Unknown. The borders of the world from the east to west. Tehran: Tahori; 1983. p.52. [Persian]
Dehkhada A. Dictionary. Tehran: University of Tehran; 1931. [Persian]
Derayati M. List of Iranian manuscripts. Tehran: Dena Publisher, Islamic arliament Document Center and Museum Library: 7/297. [Persian]
Iqbal Ashtiani A. Mongol history. Tehran: Amir Kabir; 1983. p.465. [Persian]
Yousefi M. Am Yousefi Medicine. Qom: Ebtekare Danesh; 2010. p.58. [Persian]
Maysari H. Daneshnamah the oldest Medical Co. Tehran: Mpendiumim Persian Verse; 1987. p.417. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 236 بار
- PDF دانلود شده: 117 بار