نقش صبر در آرامش و سلامت معنوی انسان از نگاه قرآن و روایات اسلامی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 7 شماره 25 (1394),
23 May 2016
,
صفحه 129-160
https://doi.org/10.22037/mhj.v7i25.13600
چکیده
بشر امروز از رویدادهای گوناگون اجتماعی، محیطی، شغلی، خانوادگی و ناکامیها رنج میبرد. این در حالی است که رفاه حاصل از پیشرفت فناوری، سببب روحیه راحتطلبی و کاهش ظرفیت و تحمل او شده است. در چنین شرایطی، برخورداری از ویژگی صبر توان درونی انسان و تابآوری وی را ارتقا میبخشد؛ خویشتنداری مستلزم مدیریت و مهار احساسات است و افراد خویشتندار از ثبات هیجانی بیشتری برخوردار خواهند بود. این امر کارایی آنان را در عرصههای گوناگون زندگی افزایش میدهد. در قرآن کریم نیز به استعانت از صبر در کنار فریضه نماز سفارش شده است، لذا پرداختن به این موضوع در جهت رسیدن به آرامش و سلامت معنوی اهمیت به سزایی دارد. از این رو مطالعه مروری حاضر، با رویکرد قرآنی ـ روایی با مطالعه کتب و متون دینی، به بررسی و تحلیل نقش صبر در مقابله با تنش، پیشگیری از تنیدگی و رسیدن انسان به آرامش و سلامت معنوی پرداخته است.
تحلیل متون نشاندهنده آن است از نگاه قرآن و روایات نقشهای بسیاری برای صبر متصور است که از جمله میتوان موارد زیر را برشمرد: نقش کنترلی که غرایض انسان و خشم او را کنترل میکند؛ نقش مقابلهای که با استرسها و فشارهای روانی که بر انسان وارد میشود، مقابله میکند؛ نقش توسعهای و تقویتی که میتواند امید رضایت و شادکامی را در انسان به وجود آورد. بنابراین صبر در کنار فریضه نماز، اگر توأم با نگاه الهی باشد میتواند به کنترل تنشها و پیشگیری از تنیدگی انسان کمک کند.
- صبر؛ تنیدگی؛ تنش؛ اضطراب؛ آرامش؛ سلامت معنوی
ارجاع به مقاله
مراجع
قرآن کریم.
نهجالبلاغه.
ابن منظور، محمدبن مکرم. (1405 ق.). لسان العرب. قم: نشر ادب حوزه، جلد چهارم، ص 438؛ بیروت: دارالاحیای التراث العربی، جلد هشتم، ص 204.
استورا، ریمند. (1377 ش.). تنیدگی یا استرس. مترجم پریرخ دادستان سازمان، تهران: انتشارات رشد، ص 25.
انصاریان، حسین. (بیتا). زیبایهای اخلاق. قم: مؤسسه علمی و تحقیقاتی دارالعرفان، ص 147.
ایزدی طامه، احمد. برج علی، احمد. دلاور، علی. اسکندری، حسین. (1388 ش.). مقایسه تأثیر آموزش صبر و حل مسأله بر کاهش پرخاشگری و انتخاب راهبردهای مقابلهای دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی. دانش انتظامی. شماره چهل و چهارم، صص 190-189.
پروین، لارنس. اولیور، جان. (1381 ش.). شخصیت، نظریه و پژوهش. مترجم محمدجعفر جوادی و پروین کدیور. تهران: آییژ، ویرایش هشتم، چاپ اول، صص 36، 400، 442.
جوادی آملی، عبدالله. (1388 ش.). استعانت به صبر و نماز. پاسدار. سال بیست و هشتم، شماره سیصد و سی و چهارم، صص 6، 7، 9.
جوهری، ابونصراسماعیل بن حماد. (بیتا). صحاح اللغة. جلد دوم، ص 706.
حرانى، حسن بن علی. (1404 ق.). تحف العقول فی ما جاء من الحكم و المواعظ عن آل الرسول. مصحح علىاكبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى، ص 403.
حسین ثابت، فریده. (1387 ش.). مبانی دینی و تحلیل روانشناختی صبر با تکیه بر آیات قرآن کریم. سراج منیر. سال دوم، شماره هشتم، صص 87-73، 110-109.
حسینی، سیدابوالقاسم. (1374 ش.). اصول بهداشت روانی. مشهد: آستان قدس رضوی، ص 14.
خاکپور، حسین. حسومی، ولیالله. گلی، مهرناز. ایرانمنش، اسماء. (1392 ش.). كاركردهای تربیتی امید و نقش آن در سلامت روان از دیدگاه قرآن. فصلنامه اخلاق زیستی. دوره سوم، شماره دهم، ص 10.
خوشحال دستجردی، طاهره. (1382 ش.). بازتاب مفهوم قرآنی صبر در آثار عطار نیشابوری. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان). شماره سی و دوم و سی و سوم، ص 82.
دهخدا، علیاکبر. (1377 ش.). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول، ص 98.
دیماتئو، رابین. (1378 ش.). روانشناسی سلامت. مترجم جمعی از مؤلفان، تهران: سمت.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق.). المفردات فی غریب القرآن. محقق صفوان عدنان داودی، دمشق: دار العلم، ص 474.
رضایی، محمد. (1389 ش.). بهداشت روان. قم: پژوهشهای تفسیر و علوم قرآنی، ص 17.
زبیدی، سیدمحمدمرتضی. (1414 ق.). تاج العروس من جواهر القاموس. محقق علی شیری، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، جلد هفتم، ص 70.
سارافینو، ادوارد. (1384 ش.). روانشناسی سلامت. تهران: رشد، ص 139.
سیدرضی، ابوالحسن محمد بن حسین. (1381 ش.). گردآورنده نهجالبلاغه. مترجم محمد دشتی، قم: نیلوفرانه، صص 565، 665.
شاملو، سعید. (1387 ش.). بهداشت روان. تهران: انتشارات رشد، چاپ سیزدهم، ص 92.
شمشیری، بابک. شیروانی شیری، علی. (1390 ش.). مفهوم صبر در قرآن و دلالتهای فلسفی و تربیتی آن. فصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی. سال ششم، شماره سیزدهم، ص 90.
شهید ثانی، زینالدین بن علی. (1374 ش.). قرآن و روانشناسی. مترجم عباس مخبر دزفولی، قم: دفتر نشر اسلامی، ص 102.
طاهری، حبیبالله. (1388 ش.). نقش باورهای دینی در رفع نگرانیها. قم: انتشارات زائر/ آستانه مقدسه، ص 68.
طریحی، فخرالدین. (1375 ش.). مجمع البحرین. محقق سیداحمد حسینی، تهران: کتابفروشی مرکزی، جلد سوم، ص 358.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410 ق.). العین. قم: هجرت، جلد هفتم، ص 115.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1365 ش.). الاصول الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، جلد دوم، ص 22.
مجلسی، محمدباقر. (1403 ق.). بحار الانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء، جلد شصت و هشتم، ص 91.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374 ش.). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، جلد هفتم، صص 239-238.
مهدوی، محمدرضا. (1393 ش.). استرس و اضطراب چیست. مجله انسان و زندگی. ص 1.
نراقی، احمد بن محمدمهدی. (1384 ش.). معراج السعادة. قم: هجرت، ص 230.
نوری، محمدرضا. (1387 ش.). بهداشت در قرآن. مشهد: واقفی، صص 152-150.
منابع انگلیسی:
Argyle, M. (2000). Dictionary of Psychology. London: Rutledge.
Diner, E. Suh, E. Oishi, S. (1997). Recent finding on subjective well being. Journal of Clinical Psychology. 24: 41-45.
Francis, LJ. Robbins, M. (2000). Religion and Happiness, a study in empirical theology transpersonal. Psychological Review. 4(2): 17-22.
Lazzarus, RS. Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping. Spring Publishing Company.
Lewinsohn, PM. Joiner, TE. Rohde, P. (2001). Evaluation of cognitive diathesis-Stress models in predicting major depression disorder in adolescence. Journal of Abnormal Psychology. 110: 203-215.
- چکیده مشاهده شده: 4070 بار
- PDF دانلود شده: 2494 بار