نگاهی گذرا بر کتاب قولنج رازی و رسالة قولنج پورسينا
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 1 شماره 1 (1388),
30 اردیبهشت 2016
,
صفحه 65-89
https://doi.org/10.22037/mhj.v1i1.12298
چکیده
گزارة واژة قولنج يا کوليک در گذر روزگار به درازاي تاريخ پزشکي دچار دگرگونيهايي گسترده شده است. چندين سده مفهوم آن بر يک بيماري آمده است که پيامدهاي بنيادين آن درد شکم و بندآمدن و راندهنشدن پسماندههاي گوارشي (پيخال) از رودهها ميباشد. ولي امروزه آن را تنها بر دردهاي شکمي با اندازههاي گوناگون نامگذاري ميکنند که در برگيرندة فتق بسته و آماسهاي گوناگون شکمي و التهاب روده بزرگ و بسته شدن و گرهخوردگيهاي رودة کوچک است. در این گفتار کوشش بر آن است تا به گونهای کوتاه به بررسی و سنجش بیماری قولنج از دیدگاه رازی و پورسینا پرداخته شود و همنوایی و اختلاف گفتگوهایشان، نازکبینانه گزارش شود؛ بنابرین هنگامی که کتاب قولنج رازی و رسالة قولنج پورسینا، زیر ذرهبین برده شود، بیگمان نخستین پرسش این است که چگونه اين بزرگان پزشکی ایرانی توانستهاند، پايههای تشخيص بالينی بيماری قولنج را اين چنين بنگارند؛ که در پزشکی جهان امروزین استواری و ارزش خود را هنوز نگاهداشته است. ایشان انگیزههای گوناگون پیدایش بیماری قولنج را به گستردگی بازگو میکنند. پورسینا بیش از هشتاد انگیزه را برای رخداد آن یاد میکند. ایشان افزون بر یادکرد نشانههای این بیماری، نازکبینانه و بسیار زیبا به تشخیص افتراقی آن از درد گرده و یا سنگ گرده و پیشابدان و از دلپیچ زردابی و از زخم روده (سحج) میپردازند. هر کدامشان گونههای قولنج را در دستهبندی متفاوت با یکدیگر ولی نزدیک به هم بازگو میکند که با بیش هزار سال اختلاف با ما بسیار شگفتانگیز است. در پایان به درمان با داروهای تکی و ترکیبی هر کدام از گونهها میپردازند و نیز راههای پیشگیری از پدیدآمدن آن را به گستردگی مینگارند.
- تاریخ پزشکی؛ بیماری قولنج؛ دیدگاه رازی؛ دیدگاه ابنسینا
ارجاع به مقاله
مراجع
ابن سینا. (1385). قانون. با پژوهش عبدالرحمان شرفكندي (ههژار). چاپ 8. بغداد: انتشارات سروش. کتابفروشی مثنی.
اسکندر، البیر زکی. (1962م.). رازی پزشکی بالینی. مجله مشرق. ش 56. ارگان مسيحيان کاتوليک. 217 تا 282.
رازی. (1960م.). الحاوي في الطب. ج 8. حیدرآباد دکن. چاپ دایرة المعارف عثمانی.
رازی. (1978م.). ما الفارغ. پژوهش سلیمان قطایه. سوریه، حلب: معهد التراث العربی.
رازي و پورسینا. (1983م./1385خ.). کتاب القولنج. (برگردان محمدابراهيم ذاکر). تهران: مرکز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشکي وابسته به دانشگاه شهيد بهشتي.
رازي. (1992م./1412ق.). تقاسيم العلل. پژوهش دکتر صبحي حمامي. سوريه، حلب: معهد التراث العلمي العربي.
مرعشی. محمد اسامه. (2005م.). معجم مرعشی الطبی الکبير (عربی ـ انجليزی). بيروت: مكتبة لبنان ناشرون.
- چکیده مشاهده شده: 5456 بار
- PDF دانلود شده: 3592 بار