مدیریت بدن در ایران دوره قاجار بر اساس گزارشهای سیاحان اروپایی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 4 شماره 10 (1391),
15 March 2016
,
صفحه 131-154
https://doi.org/10.22037/mhj.v4i10.11754
چکیده
مدیریت بدن به عنوان بخشی از رفتارهای افراد برای حفظ سلامتی و زیبایی بدن همواره در طول تاریخ مورد توجه ایرانیان بوده است. در این مقاله با استناد به گزارشهای سیاحان اروپایی، دو روشی که ایرانیان در مدیریت بدن در دوره قاجار به کار میبردند، به شیوه تحلیلی و توصیفی با استفاده از منابع تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است تا نشان داده شود که وضعیت مدیریت بدن در دوره قاجاریه بر اساس گزارشهای سیاحان اروپایی چگونه بوده است.
بررسیهای نوشتههای سیاحان اروپایی نشان داد که مدیریت بدن در ایران دوره قاجار از سوی مردم به دو شیوه انجام میگرفت. آنان از یکسو با استفاده از مواد آرایشی نظیر حنا، نوعی رنگ، صابون و پوشیدن لباسهای متنوع و همچنین با استفاده از انواع جواهرات به زیباساختن چهره خود میپرداختند. روش دیگر در مدیریت بدن تلاشهایی بود که برای حفظ سلامتی بدن نظیر استحمام، نظافت بدن، استفاده از توصیههای طب سنتی (حجامتکردن، زالوانداختن، بادکشکردن و استفاده از گیاهان دارویی) و مراجعه به اطباء برای درمان بیماریها صورت میگرفت. در این بین، شیوع انواع بیماریهای مسری از طریق آب آشامیدنی و حمامهای عمومی، عدم دسترسی به پزشک حاذق و کمبود مراکز درمانی از دیگر مشکلاتی بود که مردم در دوره قاجاریه دچار آن شده بودند. این مشکلات نیز به نوبه خود سلامتی افراد را تهدید کرده و گاهاً زمینه را برای شیوع بیماریهای واگیر فراهم میکرده است.
- قاجاریه؛ مدیریت بدن؛ سیاحان اروپایی؛ شیوههای معالجه و طب سنتی
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
براون، ادوارد. (1367 ش.). تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی. تهران: نشر مروارید، جلد اول، چاپ چهارم، ص 1.
پولاک، یاکوب ادوارد. (1361 ش.). سفرنامه پولاک. مترجم کیکاووس جهانداری، تهران: نشر خوارزمی، ص 250.
دروویل، گاسپار. (1370 ش.). سفر در ایران. مترجم منوچهر اعتماد مقدم، تهران: نشر شباویز، چاپ چهارم، صص 56-50، 61، 64-63، 309-308.
راوندی، مرتضی. (1382 ش.). تاریخ اجتماعی ایران، تهران: انتشارات نگاه، جلد ششم، چاپ دوم، ص 274.
رقیبی، مهوش. میناخانی، غلامرضا. (1390 ش.). ارتباط مدیریت بدن با تصویر بدنی و خودپنداره. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. سال دوازدهم، شماره چهارم، صص 83-73.
روستایی، محسن. (1389 ش.). مکاتب اربعه و تصدیق نامه طبابت میرزا شیخ محمد طبیب طهرانی. فصلنامه بهارستان. دوره دوم، سال دوم، ویژهنامه تاریخ پزشکی، صص 15، 47، 63، 134، 1304-1300.
رونه دالمانی، هانری. (1335 ش.). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. مترجم محمدعلی فرهوشی، تهران: امیرکبیر، صص 225، 284-283، 291، 321، 323، 593-592، 1030.
ریشارد، جان. (1363 ش.). بیستسال در ایران. مترجم علی پیرنیا، تهران: مؤسسه انتشارات نوین، چاپ اول، صص 199-198.
سادات عظیمی، رقیه. (1389 ش.). امراض مسری و تأثیر آن بر کاهش جمعیت در دوره قاجار با تکیه بر اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی. فصلنامه بهارستان. دوره دوم، سال دوم، ویژهنامه تاریخ پزشکی، صص 190-142، 149.
سپهر، عبدالحسینخان. (1386 ش.). مرآت الوقايع مظفرى. مصحح عبدالحسین نوایی، تهران: میراث مکتوب، چاپ اول، صص 146-145.
شمیم، علیاصغر. (1387 ش.). ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: انتشارات بهزاد، چاپ اول، ص 359.
عینالسلطنه، قهرمانمیرزا سالور. (1374 ش.). روزنامه خاطرات عینالسلطنه. مصحح مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: نشر اساطیر، جلد پنجم، چاپ اول، صص 4064-4063.
فاتحی، ابوالقاسم. اخلاصی، ابراهیم. (1387 ش.). مدیریت بدن و رابطه آن با پذیرش اجتماعی بدن (مورد مطالعه زنان شهر شیراز). فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. شماره چهل و یکم، صص 9، 137.
فلور، ویلم. (1386 ش.). سلامت مردم در ایران قاجار. مترجم ایرج نبیپور، دانشگاه علوم پژشکی بوشهر، چاپ اول، صص 86، 101-100، 202.
فووریه، ژوانس. (1385 ش.). سه سال در دربار ایران. مترجم عباس اقبال آشتیانی، تهران: نشر علم، چاپ اول، صص 136، 253.
قاجار قوانلو، حاج زینالعابدین بن شکرالله. درجزینی همدانی، میرزامحمد. (1383 ش.). خلاصه الحکمه. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران، چاپ اول، ص 92.
کارری، جملی. (1348 ش.). سفرنامه کارری. مترجم عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز: اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی، چاپ اول، صص 135-134.
کرزن، جورج ناتانیل. (1380 ش.). ايران و قضيه ايران. مترجم غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، جلد اول، چاپ پنجم، ص 666.
مستوفی، عبدالله. (1384 ش.). شرح زندگانی من. تهران: نشر زوار، جلد اول، چاپ پنجم، صص 511-510.
نفیسی، ابوتراب. (1364 ش.). پژوهش در مبانی عقاید سنتی. اصفهان: انتشارات مشعل، چاپ اول، ص 138.
منابع انگلیسی:
Frank, Aw. (1991). At the Will of the Body: Reflections on Illness. Boston: Translations in Spanish, Dutch, German, and Japanese, 61-70.
Jagger, E. (2000). Consumer bodies in The Body, Culture and Society: An Introduction. Buckingham, Philadelphia: Open University Press, 53.
Langman, L. (2003). Culture. Identity and Hegemony: The Body in a Global Age. Current Sociology. 51(3/4): 223-247.
Varga, I. (2005). The Body - The New Sacred? The Body in Hypermodernity. Current Sociology. 53: 209-235.
Veblen, T. (1953). Theory of the Leisure Class. USA: Penguin Group Publisher, 68.
- چکیده مشاهده شده: 1261 بار
- PDF دانلود شده: 1368 بار