پیشینه تاریخی برنامه جهاني كنترل جمعيت
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 6 شماره 20 (1393),
26 December 2015
,
صفحه 161-191
https://doi.org/10.22037/mhj.v6i20.10914
چکیده
کنترل جمعیت یکی از گزارههای جدی جوامع بشری است که در طول تاریخ بشری به ویژه در سالیان گذشته، مکاتب مختلف فکری و دانشمندان درباره این موضوع، نظرات مختلفی را ارائه کردهاند. با رجوع به پیشینه تاریخی کنترل جمعیت جمعی از ادیان بشری، تمدنها و قوانینی مانند قوانین حمورابی، متفکران قرون وسطی جهت ترقی فرد و جامعه قائل به افرایش جمعیت و جمعی دیگر، مانند حکمای چین باستان (کونفوسیوس) و یونان باستان (افلاطون و ارسطو) قائل به توازن جمعیت (اندازه بهینه جمعیت) بودهاند، ولی در این میان مالتوس و طرفدران او بر اساس بینش خاص تجاری، به جمعیت از بعد سیاسی و تجربی نگریستهاند، به طوری که توجه مالتوس ارتباط تنگانگی با بعد اقتصادی پیدا کرد. بر اساس این دیدگاه افزایش جمعیت سرباری برای جامعه است. نظریه مالتوس از جهات مختلف به خصوص از جهت عملی مورد نقد و نقض قرار گرفت و تجربه افزایش جمعیت برخی از کشورها همراه رشد اقتصادی آنها مانند انگلستان، ایالات متحده آمریکا، برخی از کشورهای اروپایی و ژاپن دلیل واضحی بر اثبات این مدعاست. پس از بیاعتباری نظریه مالتوس، وجود نظریه توازن جمعیت به معنای ایجاد توازن بین کاهش جمعیت ناشی از ترویج دیدگاه کنترل جمعیت در برخی از کشورهای غربی و افزایش طبیعی آن در دیگر کشورها تقویت یافت. بهنیهسازی جمعیت نیز در نزد طرفداران این دیدگاه، از جایگاه مهمی برخوردار است و برنامه جهانی کنترل جمعیت نیز در همین راستا صورت میپذیرد. دین اسلام اصل را در این موضوع بر افزایش جمعیت قرار داده است، ولی کنترل آن را به طور موقت به قصد ایجاد توازن همهجانبه جایز دانسته است که در شرایط مختلف زمانی و مکانی متفاوت است و این بینش تا حدی با دیدگاه مبتنی بر توازن جمعیت همسویی دارد.
- کنترل جمعيت؛ مالتوس؛ توازن جمعیت؛ اسلام؛ افزایش جمعیت
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
ابن خلدون، عبدالرحمن. (1336 ش.). مقدمه ابن خلدون. مترجم محمد پروین گنابادی، تهران، چاپ اول، صص 8-507.
حسینی، حاتم. (1383 ش.). درآمدی بر جمعیتشناسی اقتصادی، اجتماعی و تنظیم خانواده. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی، چاپ دوم، ص 79.
دوکاسترو، خوزه. (1355 ش.). سیاه زنگی. ترجمه پرویز مهرگان، تهران: انتشارات گام تهران، ص 22.
رانگ، دنیس. (1349 ش.). جمعیت و جامعه. ترجمه اسداله معزی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ص 57.
زنجانی، حبیباله. شادپور کامل، مهریار امیرهوشنگ. میرزایی، محمد. (1378 ش.). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری. تهران: انتشارات نی، ص 122.
کتابی، احمد. (1364 ش.). نظریات جمعیتشناسی. تهران: انتشارات اقبال، صص 39، 41، 75 و 101.
کیهان، روحاله. (1348 ش.). کنترل موالید. تهران، صص 47 و 41.
منابع عربی:
بار، محمدعلي. (1413 ق.). الانفجار السكاني وقضية تحديد النسل. جده: دار السعودية، چاپ اول، صص 8-37.
بوطي، محمدسعيد رمضان. (1409 ق.). مسألة تحديد النسل وقاية وعلاجاً. دمشق: مكتبه الفارابي، چاپ چهارم، صص 50-49 و 59.
حسيني، سليمان جاد. (1417 ق.). وثيقة مؤتمر السكان و التنمية، رؤية شرعية. قطر: الدوحه، وزارة الأوقاف و الشؤون الإسلامية، سلسلة كتاب الأمة، شماره پنجاه و سوم، چاپ اول، ص 68.
زكي، رمزي. (1405 ق.). المشكلة السكانية و خرافة المالتوسية الجديدة. الكويت: المجلس الوطني للثقافه و الفنون و الآداب، چاپ اول، صص 8-27، 2-30.
عبدالعاطي، السيد. (1419 ق.). علم اجتماع السكان. الإسكندريه: دارالمعرفه الجامعيه، چاپ اول، صص 83، 85، 8-87، 9-118.
شاطبي، إبراهيم بن موسى اللخمي الغرناطي المالكي. (1424 ق.). الموافقات في أصول الشريعة. تحقيق عبداله دراز، بيروت: دارالكتب العلميه، جلد اول، چاپ سوم، ص 38.
عبدالقادر، أحمد. (1406 ق.). الغارة على الأسرة المسلمة. القاهره: المختار الإسلامي، چاپ اول، صص 4-153.
غزالی، ابوحامد محمد. (1390ق.). شفاء الغليل. تحقیق احمد کبیسی، عراق: احیای التراث الاسلامی، چاپ اول، ص 159.
غزالي، محمد. (1411 ق.). قذائف الحق. دمشق: دارالقلم، چاپ اول، ص 268.
فؤاد، عبدالكريم بن عبدالعزيز. (1421 ق.). قضايا المرأة في المؤتمرات الدولية، دراسة نقدية في ضوء الإسلام، رسالة مقدمة لنيل درجة الدكتوراه في الثقافة الإسلامية (غير مطبوعة). كلية الشريعة، قسم الثقافة الإسلامية، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المملكة العربية السعودية، صص 6-4.
محمد سالم، عطیه. (بیتا). تنظیم النسل و موقف الاسلام منه. المدینه المنوره: المکتبه العلمیه، ص 130.
مودودي، أبوالأعلى. (1404 ق.). حركة تحديدالنسل السعودية. جده: دارالسعوديه للنشر و التوزيع چاپ اول، ص 174.
منابع انگلیسی:
Buchanan, PJ. (2000). The death of the west. New York, Thomas Dunne books, St. Martin’s press, 15-20.
Malthus, TR. (1985). An Essay on the Principle of Population. London, Penguin books, 73-80.
Liagin, E. (1999). Impact International Magazine, Politic of Human Numbers. New War after Cold War. 29 (7): 8, 13.
- چکیده مشاهده شده: 590 بار
- PDF دانلود شده: 4273 بار