باور به تأثیر اجرام آسمانی بر سلامت یا بیماری انسان در طب کهن چین و خَتا (با نگاهی به کتاب تانکسوقنامه ایلخانی)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 6 شماره 20 (1393),
26 December 2015
,
صفحه 83-107
https://doi.org/10.22037/mhj.v6i20.10911
چکیده
از جمله کهنترین باورها و ساختههای ذهنی انسانها در طول تاریخ، آن بوده است که اجرام آسمانی (ماه، خورشید، ستارگان، سیارات، شهابسنگها و دنبالهدارها) میتوانند بر سرنوشت یا سلامت و بیماری افراد، تأثیر بگذارند؛ این اعتقادات ـ فارغ از جنبههای علمی یا غیر علمی آنها ـ حتی در متون طبی و علمی روزگاران کهن، بازنمودهای فراوانی یافته است که در بررسی کلی، گستره فکری و اعتقادی اقوام باستانی را به نمایش میگذارد و حتی، توجیهگر بسیاری از عقاید امروزین اقوام مختلف در اینباره است. در پژوهش حاضر، ضمن بررسی کهنترین رویکردهای اساطیری/ تاریخی درباره باور مذکور، اندیشههای مردمان شرق دور (= چین، ختا، مغولان و...) به عنوان یکی از تمدنهای پرنفوذ ادوار باستانی و تاریخی، مورد توجه قرار گرفته است. برای استناد بیشتر، «تانکسوقنامه ایلخانی» به عنوان مهمترین متن ترجمهشده از طب چینی در قرن هشتم هجری، مبنای بحث قرار گرفته و نفوذ چنین باوری در طب اهل ختا، بر مبنای مندرجات آن کتاب، بیشتر بررسی شده است.
- طب سنتی؛ چین و ختا؛ باورها و عقاید؛ تانکسوقنامه؛ اجرام آسمانی
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
ابن فقیه همدانی، أبو عبد الله أحمد بن محمد بن إسحاق. (1416ق.). البُلدان. تحقیق يوسف الهادي، بیروت: عالم الکتاب، الطبعه الأولی، ص 635.
ایونس، ورونیکا. (1381 ش.). اساطیر هند. ترجمه محمدحسین باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر، چاپ دوم، ص 43.
پلیو، پُل. (1382 ش.). تاریخ سرّی مغولان. ترجمه شیرین بیانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ص 19.
تسلیمی، منوچهر. (1348 ش.). کاروان علم در شاهراه فرهنگ. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، صص 95 و 118.
جوینی، علاءالدین عطاملک. (1382 ش.). تاریخ جهانگشای. تصحیح محمد قزوینی، تهران: انتشارات دنیای کتاب، جلد سوم، چاپ سوم، ص 44.
رجب زاده، هاشم. (1377 ش.). خواجه رشیدالدین فضلالله. تهران: انتشارات طرح نو، چاپ اول، ص 316.
عباسنژاد، فریدون. (1393 ش.). ربع رشیدی تبریز در مسیر تاریخ پزشکی ایران. ویرایش و توضیح غلامرضا باطنی، تبریز: انتشارات پزشکی شروین، چاپ اول، صص 2-111.
کریستن سِن، آرتور. (1382 ش.). مزداپرستی در ایران قدیم. ترجمه ذبیحالله صفا، تهران: انتشارات هیرمند، چاپ پنجم، ص 48.
کریستی، آنتونی. (1373 ش.). اساطیر چین. ترجمه محمدحسین باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر، چاپ اول، صص 4-73، 76، 78، 84، 89 و 91.
مینوی، مجتبی. (1334 ش.). ترجمه علوم چینی به فارسی در قرن هشتم هجری. مجله دانشکده ادبیات دانشگاه معقول و منقول تهران. سال اول، شماره سوم، صص 26-1.
نصر، سیدحسین. (1383 ش.). سنت عقلانی اسلامی در ایران. ترجمه سعید دهقانی، تهران: انتشارات قصیدهسرا، چاپ اول، ص 365.
هاشمیان، هادی. (1384 ش.). کتابشناسی ربع رشیدی و خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی. تبریز: انتشارات مهد آزادی، چاپ اول، ص 19.
هال، مری. (1386 ش.). امپراتوری مغول. ترجمه نادر میرسعیدی، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ ششم، صص 13 و 20.
هاندا، کوائچی. (1350 ش.). مذاهب ایرانی در چین از خلال منابع چینی. مجله بررسیهای تاریخی. سال ششم، شماره سوم، صص 40-29.
قوام کرمانی، محمد بن احمد بن محمود. (1383 ش.). تنکسوق نامه ایلخانی (خطی). دیباچه نسخه عکسی محمدمهدی اصفهانی، نشر مرکز مطالعات تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی، صص 17، 43، 6-45، 1-60، 79، 1-110، 141، 173، 236 و 521.
همدانی وزیر، خواجه رشیدالدین فضلالله. (1385 ش.). جامع التواریخ: تاریخ اقوام پادشاهان ختای. تصحیح محمد روشن، تهران: انتشارات مرکز پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اول، صص 2-1 و 7-16.
منابع انگلیسی:
Dai, M. (1997). Mongolian-Chinese bilingual list fragment from Qara-qota. Machikaneyama Ronsō (History). 31: 24-49.
Davis, B. Chen, W. (2004). The Taijiquan Classics: An annotated translation. Blue Snake Books, Berkeley, California, USA, 62.
Farrokh, K. (2007). Shadows in the desert: Ancient Persia at war. Osprey publishing, oxford, UK, 274.
Gernet, J. (1996). A History of Chinese Civilization. Cambridge University Press, UK, 283.
Lee, MS. Pittler, MH. Ernst, E. (2008). Effects of reiki in clinical practice: A systematic review of randomized control trials. International Journal of Clinical Practice. 62 (6): 947-54.
Mair, VH. (2001). The case of the wayward oracle bone. Expedition magazine. 43 (2): 42.
Paula, C. (1995). The Road to Miran: Travels in the Forbidden Zone of Xinjiang. Flamingo Publishing, UK, 204.
Shaughnessy, EL. (2014). Unearthing the Changes: Recently Discovered Manuscripts of the Yi Jing (I Ching) and Related Texts. Columbia University Press, New York, USA, 1-4.
Shen, G. Gao, X. Gao, B. Granger, DE. (2009). Age of Zhoukoudian Homo erectus determined with (26) Al/ (10) be burial dating. Nature the International Weekly Journal of Science. 458 (7235): 198-200.
Sivin, N. (1990). Science and Medicine in Chinese history. University of California Press, USA, 164-96.
Veith, I. (2002). The Yellow Emperor's Classic of Internal Medicine. Foreword by Ken Rose, University of California Press, Berkeley and Los Angeles, USA, 5.
Veith, I. (2015). Wang Shuhe: Chinese physician. Encyclopædia Britannica, Online Ed. 22-6.
- چکیده مشاهده شده: 918 بار
- PDF دانلود شده: 1731 بار