فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

چكيده

زمينه و هدف: با توجه به بحران آب، جلوگیری از آلوده شدن منابع آب، بسیار اهمیت دارد. یکی از عوامل آلوده کننده آب، فلزات سنگین است که مقادیر بیش از حد آن باعث ایجاد بیماری‌های مختلف می‌شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان آرسنیک، کادمیوم، سرب و مس در منابع آب آَشامیدنی روستاهای جنوب شرقی دشت رفسنجان و زون گسل رفسنجان انجام شد.  

مواد و روش‌ها: از 62 منبع تأمین آب شرب روستایی(چشمه، چاه، قنات) نمونه برداری انجام شد. بعد از آماده سازی نمونه‌ها، میزان فلزات سنگین سرب، کادمیم، آرسنیک و مس با دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. داده‌ها با نرم افزار SPSS (نسخه 16) تجزیه و تحلیل شد. 

يافته‌ها: در کلیه نمونه‌ها میزان مس کمتر از حد مجاز توصیه شده توسط WHO و استاندارد 1053 آب ایران بود. میزان آرسنیک در 7/31 درصد از نمونه‌ها، سرب در 25 درصد و کادمیوم در 1/58 درصد از نمونه‌ها بالاتر از حد استاندارد بود. 4/10 درصد از جمعیت منطقه مورد مطالعه در معرض مواجهه با آرسنیک، 6/66 درصد در معرض سرب و 7/46 درصد در معرض کادمیم بالاتر از حد استاندارد می‌باشند.

نتيجه گيري: آلودگی به فلزات سنگین هم منشأ طبیعی به علت وجود رگه‌های‌های سولفیدی در منطقه و هم منشأ انسان ساختی به علت وجود جاده اصلی و آلودگی کشاورزی ناشی از آفت کش‌ها دارد. جهت تعیین دقیق منبع آلودگی احتیاج به مطالعات بیشتری می‌باشد.

چكيده

زمينه و هدف: در سال‌های اخیر استرهای اسید فتالیک در نتیجه ی تولید و مصرف گسترده توجه فزاینده ای را جلب نموده اند. استرهای اسید فتالیک به اختلالات غدد درون ریز و سرطان مرتبط بوده و همچنین به عنوان آلاینده‌های نوپدید و خطرناک در نظر گرفته شده اند. فاضلاب صنایع یکی از محیط هایی است که مقادیر زیادی از این آلاینده‌ها در آن تشخیص داده شده است و با توجه به کاربرد متداول فرآیندهای بیولوژیکی در تصفیه فاضلاب صنایع، این مطالعه با هدف شناسایی مسیر تجزیه زیستی استرهای اسید فتالیک و متابولیت‌های آن به انجام رسیده است.  

مواد و روش‌ها: در این مطالعه دو استر زنجیره کوتاه از خانواده استرهای اسید فتالیک شامل دی اتیل فتالات و دی آلیل فتالات انتخاب شده و با بررسی متابولیت‌های موجود در پساب حاصل از تجزیه ی بیولوژیکی آنها توسط راکتور رشد چسبیده با بستر متحرک در زمان‌های ماند هیدرولیکی 1 تا 12 ساعت و غلظت ثابت ورودی  mg/L 100، مسیر تجزیه ی آنها تعیین شد.

يافته‌ها: مهم ترین متابولیت هایی که در تجزیه زیستی هر دو استر مورد مطالعه مشاهده شدند شامل: فتالیک اسید، مونو متیل فتالات، دی متیل فتالات و کاتکول بودند. مسیر تجزیه هر دو ترکیب مورد مطالعه مشابه بوده و با جدا شدن زنجیره ی استری و یا حذف گروه متیل آغاز می‌شود و پس از چند مرحله تجزیه حلقه ی بنزنی باقی مانده به 2-هیدروکسی موکونیک سمی آلدهید شکسته می‌شود.

نتيجه گيري: مسیر اصلی حذف هر دو ترکیب حذف زنجیره ی استری بوده و پس از آن حذف گروه متیل قرار دارد. با توجه به مسیر تجزیه و متابولیت‌های تولید شده، فرآیندهای بیولوژیکی به عنوان راه حلی قابل اطمینان می‌تواند مطرح شود.

زمينه و هدف: ریزگردها از جمله آلاینده‌های اصلی هوا می‌باشند که جزیی از PM₁₀ بوده و می‌توانند اثرات سوئی بر سلامت مردم داشته باشند. هدف این مطالعه، تعیین روند تغییرات غلظت ریزگردها در دوره زمانی 92-1384 در شهر کرمانشاه و مقایسه آن با شاخص کیفیت هوا در سال ها، فصول و ماه‌های مختلف می‌باشد.  

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی، تعداد 2589 نمونه از ایستگاه‌های سنجش سازمان حفاظت محیط زیست اخذ و داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS_V.16 آنالیز گردیدند.

يافته‌ها: درصد فراوانی غلظت ذرات معلق با معیارهای خوب، متوسط، ناسالم برای گروه‌های حساس، ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک به ترتیب برابر با 16/12%، 36/68% ، 82/12% ، 43/3%، 77/0% و 43/2% بود. حدود 43/19% کل روزهای این دوره وضعیت هوا در شرایط نا سالم با AQI>100 گزارش گردید. بطوریکه روند روزهای خارج از استاندارد، از فصل تابستان تا پاییز کاهشی و از پاییز تا زمستان و بهار افزایشی بود.

نتيجه گيري: این مطالعه نشان داد تغییرات غلظت PM₁₀ در کل دوره فقط از نظر فصل و ماه متفاوت بود. بدترین کیفیت هوا بیشتر در فصل تابستان و تیر ماه اتفاق می‌افتد. دلیل آن تواتر ورود ریزگردها از کشورهای همسایه، کاهش رطوبت هوا، خشکسالی، استفاده بی رویه از منابع آبی، افزایش دما و سرعت و جهت باد است. با توجه به اثرات سوء ذرات معلق بر سلامتی، آگاهی از روند تغییرات، برنامه ریزی کوتاه مدت، بلند مدت ملی و منطقه ای در جهت رفع مشکل و کاهش اثرات آن ضروری بنظر می‌رسد.

زمينه و هدف: آلودگي فلزي خاک به ويژه توسط مس پديده‌اي است که اغلب در لايه سطحي خاک‌هاي تاکستان به دليل استفاده مکرر از قارچ کش هاي مسي براي کنترل بيماري‌هاي انگور اتفاق مي‌افتد. هدف از اين پژوهش بررسي غلظت مس در خاک سطحي باغ‌هاي انگور ملاير و تهيه نقشه آلودگی مس در منطقه مورد مطالعه بود.  

مواد و روش‌ها: براي ارزيابي وضعيت مس 25 نمونه خاک سطحی از لايه 0 تا 20 سانتي‌متر تاكستان‌هاي ملاير برداشت شد. همه ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺧﺎک در ﻫﻮاي آزاد ﺧﺸﮏ شده و پس از الک شدن، ذرات کمتر از 149/0 ميلي‌متر براي عمليات هضم استفاده شدند. غلظت مس در نمونه‌های خاک توسط دستگاه جذب اتمي به روش شعله تشخیص داده شد. روش وزن‌دهي فاصله معکوس براي درون‌يابي غلظت مس در کل منطقه مورد مطالعه به دليل داده‌هاي محدود به کار برده شد.

يافته‌ها: غلظت‌هاي پاييني از مس در خاک تاکستان شناسايي شده است به گونه‌اي‏ که دامنه غلظت مس در اين خاک‌ها بين 95/3 تا 09/15 mg/ kg با ميانگين 36/7 بود. به طور کلي غلظت مس در خاک باغ‌هاي انگور ملاير مشابه با غلظت گزارش شده براي خاک‌هاي طبيعي بود.

نتيجه گيري: مقادير پايين غلظت مس در خاک تاکستان‌ها از یک طرف و از طرف دیگر نقشه کمابیش همگن پراکنش غلظت مس در آنها حاکی از آن است که غلظت مس در منطقه به دست فرآيندهاي زمين شناسي کنترل مي‌شود. توزيع ناهمگون غلظت مس در بخش کوچکی از جنوب منطقه نشان دهنده اثرات انساني است.

چكيده

زمينه و هدف: پی-کرزول یکی از ترکیبات فنل می‌یاشد که حتی در غلظت‌های بسیار کم بشدت سمی می‌‎باشد و در فاضلابهای صنعتی یافت می‌‌شود. هدف از این تحقیق بررسی مقایسه‌ای حذف پی‌کرزول توسط جاذب‌های گیاهی آزولا و عدسک می‌باشد.  

مواد و روش‌ها: این تحقیق یک نوع مطالعه تجربی- آزمایشگاهی بود. گیاه عدسک و آزولا با استفاده از هیدروکلریک اسید 1/0 مولار فعالسازی شد و در فور در دمای 105 درجه در مدت 24 ساعت خشک گردید. تاثیر پارامترهای مختلف مثل زمان تماس، pH، غلظت اولیه کرزول، مقدار جاذب بر عملکرد جاذب بررسی شد و ایزوترم‌ها و سنتیک‌های جذب تعیین گردید. غلظت پی‌کرزول به روش UV در طول موج 280 نانومتر اندازه‌گیری شد. 

يافته‌ها: نتایج نشان داد با افزایش زمان تماس و مقدار جاذب میزان حذف ‌‌‌‌پی‌کرزول در هر دو جاذب افزایش می‌یابد ولی ظرفیت جذب [qe] کاهش می‌یابد. همچنین با کاهش غلظت اولیه ‌پی‌کرزول، میزان حذف افزایش یافت و بهترین pH برای حذف ‌‌پی‌کرزول برابر با  3 بدست آمد. بهترین نوع ایزوترم و سینتیک واکنش، برای جاذب‌ها لانگمیر و سینتیک درجه 2 بود.

نتيجه گيري: با توجه به نتایج بدست آمده گیاه عدسک و آزولا می‌توانند بعنوان جاذب‌های موثر و ارزان و در دسترس برای حذف ترکیبات فنلی از پساب مورد استفاده قرار گیرند.

زمينه و هدف: جذب زیستی فلزات سنگین یکی از روش‌های نوین جهت پاکسازی محیط می‌باشد. ورود فلزات سنگین از صنایع مختلف به محیط باعث تغییر ساختار جمعیتی و بروز ساز و کار مقاومتی در میکروارگانیسم‌ها می‌گردد. هدف این تحقیق، تعیین آستانه مقاومت باکتری‏ها به کادمیم، شناسایی باکتری‏های بومی جهت حذف این  فلز از خاک و دستیابی به کارایی بیشتر در تصفیه بیولوژیکی پساب‌های صنعتی بوده است.  

مواد و روش‌ها: دراین تحقیق نمونه برداری از خاک سه شهرک صنعتی همدان انجام گرفته و پس از اندازه گیری غلظت کادمیم در خاک، از نمونه‌ها کشت باکتریایی تهیه شده است. پس از غربالگری، جهت تعیین آستانه تحمل باکتری‏ها، حداقل غلظت ممانعت کننده رشد و حداقل دوز کشنده باکتری مشخص گردید. سپس میزان جذب سویه‏ها مطالعه شد و در نهایت باکتری مقاوم شناسایی شد. 

يافته‌ها: از کشت اولیه با میانگین غلظت 78/0 ، 500 و750 mg/L فلز کادمیم به ترتیب تعداد 42 ،4 و 4 سویه باکتریایی شناسایی گردیدند. بررسی حداقل غلظت ممانعت کننده رشد 4 سویه نشان داد که بالاترین مقدار مربوط به سویه‏های TCd₂ و   TCd₄با غلظت mg/L 1250 بوده است، ولی نتایج جذب نشان داد که بیشترین جذب توسط سویه‏ TCd₂ با 2/30% بوده است که این سویه از خانواده انتروباکتریاسه و متعلق به جنس انتروباکتراست.

نتيجه گيري: باکتری‏ بومی شناسایی شده قابلیت تحمل و جذب غلظت بالایی از فلز کادمیم را دارا می‌باشد که می‌توان از آن در تصفیه زیستی فاضلاب‌ها و یا به عنوان بیوفیلتر در صنایع تولید کننده این فلز استفاده نمود.

چكيده

زمينه و هدف: سازمان جهانی بهداشت مصرف ماهی به میزان دو بار در هفته را توصیه می کند. اما با این حال، مطالعات  و گزارش ها نشان می دهد میزان مصرف ماهی دربرخی از کشورها کمتر از این میزان است. هدف این مقاله, شناسایی علل مصرف ناکافی ماهی، عوامل موثر بر مصرف ماهی  و شواهد علمی در این زمینه می باشد. 

مواد و روش‌ها: در این مقاله فقط مقالات منتشر شده در زمينه مصرف ماهی به دو زبان انگلیسی و فارسی مورد بررسی قرار گرفته شده است. ابتدا با استفاده از کلید واژه‌های مرتبط مانند Fish consumption،  ‏Fish advertising و affecting factors of fish consumption، 20 مقاله مرتبط با استفاده از موتورهای جستجو شامل Google Scholar،Pubmed ،Sciencedirect ،SID، بانک‌های مقالات علوم بهداشتی و پزشکی و گزارشات مرتیط شناسایی و استخراج گردیدند.

يافته‌ها: مروری بر مطالعات فوق منجر به استخراج 12 علت به عنوان موانع مصرف ماهی گردید. از نظر فراوانی، به ترتیب طعم نامطلوب، قیمت بالاو عدم آگاهی شایعترین موانع گزارش شده بودند. همچنین جنس، سن، فرهنگ عادات غذایی، شایع ترین عوامل گزارش شده موثر بر مصرف ماهی بودند.

نتيجه گيري: قبل از هر گونه برنامه ریزی در این زمینه لازم است مهمترين عوامل موثر بر مصرف ماهي و نيز مهمترين موانع مصرف در آن جمعيت بررسي شود. همچنین با توجه به ارتباط معنی دار ویژگی‌های دموگرافیک با مصرف ماهی لازم است برنامه‌های ترویجی متفاوتی برای افراد با تفاوتهای دموگرافیک در نظرگرفته شود.