ناامنی غذایی و سرمایه اجتماعی
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 4 شماره 11 (1393),
18 شهریور 2016
,
صفحه 165-196
https://doi.org/10.22037/bioeth.v4i11.13836
چکیده
مقدمه: امنیت غذایی یکی از فاکتورهای اصلی تأمینکننده سلامت فردی و اجتماعی است و ضامن توسعه و پیشرفت جامعه محسوب میشود و از چنان اهمیتی برخوردار است که بانک جهانی و فائو هدف توسعه هزاره سوم را امنیت غذایی معرفی نموده است. در همین راستا، مقاله حاضر میکوشد میزان ناامنی غذایی خانوارهای شهر تبریز و نقش سرمایه اجتماعی در کاهش آن را مورد مطالعه قرار دهد.
روش: تحقیق به روش پیمایشی در سال 1391 انجام شد و جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوارهای شهر تبریز تشکیل دادند که تعداد آنها بالغ بر ۳۷۸۳۲۹ خانوار بود. از این تعداد، 426 خانوار بر اساس روش نمونهگیری خوشهای تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. تحلیل پایایی متغیرهای ناامنی غذایی و سرمایه اجتماعی نشاندهنده پایایی بالایی است. همچنین برای تجزیه و تحلیل دادههای گردآوری شده از نرم افزار spss نسخه 22 استفاده شده است.
یافتهها: یافتههای تحقیق نشان میدهد که میزان ناامنی غذایی در خانوارهای شهر تبریز در سطح پایین (10/4 از 100) قرار داشته و تحلیل همبستگی پیرسون نیز حاکی از آن است که ابعاد سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و شبکه روابط اجتماعی با ناامنی غذایی همبستگی منفی و معکوسی داشته است. در بین ابعاد سهگانه سرمایه اجتماعی، شبکه روابط اجتماعی و مشارکت اجتماعی وارد مدل نهایی شده و توانستهاند نزدیک به 19 درصد از تغییرات ناامنی غذایی را تبیین نمایند. بعد اعتماد اجتماعی از مدل نهایی خارج شده و تأثیر معناداری در تبیین تغییرات ناامنی غذایی ایفا نمیکند.
نتیجهگیری: در میان ابعاد سهگانه سرمایه اجتماعی، شبکه روابط اجتماعی و مشارکت اجتماعی تعیینکنندههای مناسبی برای کاهش ناامنی غذایی خانوارهای شهر تبریز محسوب میشوند. همچنین شبکه روابط اجتماعی در زمره عمدهترین و مهمترین عامل کاهش ناامنی غذایی خانوارها به شمار میرود.
- ناامنی غذایی؛ امنیت غذایی؛ خانوار؛ سرمایه اجتماعی؛ تبریز
ارجاع به مقاله
مراجع
استاد رحیمی، علیرضا. محبوب، سلطانعلی. توتونچی، هلدا. دستگیری سعید و دادگر، لیلا (1385). میزان شیوع و گستردگی ناامنی غذایی از دو بعد گرسنگی عیان و گرسنگی پنهان در منطقه اسدآبادی تبریز. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. دوره هشتم. شماره 1. 61-66.
جعفري ثاني، مريم و خشوده، محمد (1387). بررسي توزيع مكاني فقر و ناامني غذايي خانوارهاي شهري و روستايي به تفكيك استاني در ايران. اقتصادكشاورزي و توسعه. سال شانزدهم. شماره ۶۱. 103-123.
خدادادی کاشی، فرهاد و حیدری، خلیل (1383). برآورد امنیت غذایی خانوارهای ایرانی. اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال دوازدهم. شماره 48. 172-155.
خضری، محمد (1383). امنیت غذایی و امنیت ملی. تهران. همایش ملی کشاورزی و توسعه ملی.
دستگیری، سعید. محبوب، سلطانعلی. توتونچی، هلدا و استاد رحیمی، علیرضا (1385). عوامل مؤثر بر ناامنی غذایی: یک مطالعه مقطعی در شهر تبریز سال 1384-1383. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل. دوره ششم. شماره سوم. 239-233.
دینی ترکمانی، علی (1379). امنیت غذایی و برآورد آن در ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. شماره 4 (14). 121-148.
رنجبـر، رحمان (1384). بررسی نحوه تعامل امنیت غذائی با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران. سازمان نظام مهندسی و منابع طبیعی.
رهبر، فرهاد و مبینی دهکردی، علی (1383). رويکردی نو به راهبرد امنيت غذايي (از منظر عرضه باثبات مواد غذايي). فصلنامه پژوهشهاي اقتصادي. شماره ١٤. زمستان: 1-18.
ريتزر، جورج (1374). نظريه¬هاي جامعه شناسي در دوران معاصر. محسن ثلاثي. تهران: انتشارات علمي.
سالارکیا، ناهید. عبدالهی، مرتضی. امینی، مریم و اسلامی امیر آبادی، مریم (1390). اعتبارسنجی و به کارگیری پرسشنامه HFIAS در سنجش ناامنی غذایی خانوارهای شهری ورامین در سال 1388. مجله غدد دورنریز و متابولیسم ایران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی. دوره سیزدهم. شماره 4. 383-374.
سهرابی، عنایتا…. اختری، مریم. شریفی، نسترن و رسولی، محسن (۱۳۸۱). بررسی و شناسایی وضعیت ضایعات محصولات کشاورزی صنایع غذایی و چگونگی بهرهوری آن در استان همدان. سازمان مدیریت و برنامهریزی استان همدان.
قاضي طباطبائي، محمود. اميدوار، نسرين و علي حسيني، جميله (1390). تعيينكنندههاي اجتماعي- جمعيتي شدت ناامني غذايي در ميان قشرهاي آسيبپذير منطقه 20 شهر تهران. فصلنامه علوم اجتماعي. شماره 52. بهار. 69-94.
محمدپور کلده، معصومه، فولادوند، مرادعلی و آوخ کیسمی، مهران (1389). عدم امنیت غذایی به عنوان عامل خطر چاقی در خانمهای کم درآمد بوشهری. فصلنامه طب جنوب دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر. سال سیزدهم. شماره 4. 272-263.
هزار جریبی، جعفر و علیزاده اقدم، فیروزه (1391). نقش تعیینکننده سرمایه اقتصادی و اجتماعی در ناامنی غذایی شهروندان تبریزی. دو فصلنامه جامعهشناسی اقتصادی و توسعه. سال اول. شماره دوم. 221-228.
Devereux ,Stephen (2012):Social Protection for Enhanced Food Security in Sub-Saharan Africa, Centre for Social Protection, Institute of Development Studies, Brighton, UK.
Hussein, K. (2002) ‘Food Security: Rights, Livelihoods and the World Food Summit –Five Years Later’, Social Policy and Administration, 36(6): 626–647.
Katie S.Martin Beatrice L.Rogers, John T.Cook, Hugh M.Joseph(2004):Social capital is associated with decreased risk of hunger,Social Science & Medicine, 58 :2645–2654.
Lamb, Jennifer(2011): Food Security and Social Networks: Impacts for Smallholder Farmers in the Mount Elgon Region of Kenya and Uganda, Masters of Science in Agricultural and Applied Economics, Virginia Polytechnic and State University, Blacksburg, Virginia.
Martin, K. S., and et al. (2004). Social capital is associated with decreased risk of hunger. Social Science & Medicine, 58 : 2645–2654.
Nord M and Coleman-Jensen A(2010):Food Security in the United States: Definitions of Hunger and Food Security. U.S. Department of Agriculture, Economic Research Service. Available at www.ers.usda.gov/Briefing/FoodSecurity/labels.htm. ccessed: March 6,
Obaa, Bernard B Flora, Jan L., Morton, Lois W., Besser, Terry, Abbott, Eric A. (2011):Role of social networks in food security among formerly displaced households in post-conflict Lira, northern Uganda, Dissertations & Theses Ph.D, Iowa State University, United States, Iowa.
Phillips, Ruth(2009):Food security and women's health: A feminist perspective for international social work, International Social Work, volume 52(4) : 485-498.
Sarah ,Matenge, Pona Tshepho (2007):Social networks and fluidity of farm worker households in the context of nutrition security : a case study of a South African farm in the North West Province , Electronic Theses and Dissertations, Institutional Repository | North-West University | NWU
Sseguya, Haroon (2009):Impact of social capital on food security in southeast Uganda,PhD Thesis, Iowa State University, Ames, Iowa.
Tasie,Lenis Saweda L. Kuku Oluyemisi and Ajibola Akeem(2011): A Review of Literature on Agricultural Productivity, Social Capital and Food Security in Nigeria, Nigeria Strategy Support Program NSSP Working Paper No. 21.
Walker JL, Holben DH, Kropf ML, Holcomb JP Jr, Anderson H/(2007): Household food insecurity is inversely associated with social capital and health in females from special supplemental nutrition program for women, infants, and children households in Appalachian Ohio. J Am Diet Assoc. 107(11):1989-93.
Young, E. M. (2004): Globalization and food security: novel questions in a novel context? Progress in Development Studies, 4, 1: 1–21.
- چکیده مشاهده شده: 266 بار
- PDF دانلود شده: 104 بار